سرطان پوست بدخیم

سرطان پوست بدخیم

سرطان پوست بدخیم

چقدر با سرطان پوست آشنایی دارید؟ آیا عواملی که باعث ایجاد سرطان پوست بدخیم می‌شود را می‌شناسید؟

آیا می‌دانستید، بر اساس آمار‌های سال 2018، سرطان‌های ریه، پستان و سرطان روده بزرگ جز شایع‌ترین سرطان‎‌ها در جهان هستند. براساس لیست شایع‌ترین سرطان ها، منتشر شده در سایت www.wcrf.org این نکته قابل توجه است که سرطان پوست جز 20 سرطان رایج دنیا است. همچنین براساس آخرین آمار منتشر شده در سال 94، سرطان پوست (غیرملانوما) سومین سرطان شایع در ایران است. پس با داشتن اطلاعات کافی در مورد سرطان پوست می‌توان از بروز آن پیشگیری کرد و یا در صورت مبتلا شدن، با مدیریت درست آن می‌توان برای درمان اقدام نمود.در این مقاله با سرطان پوست، انواع آن و سرطان پوست بدخیم آشنا خواهید شد.

سرطان پوست چیست؟

پوست از سه لایه اصلی به نام‌های اپیدرم (لایه‌ی نازک خارجی)، درم (لایه ضخیم‌تر داخلی) و هیپودرم (بافت چربی زیرپوستی) تشکیل شده است. پوست که یکی از اندام‌های بدن از نظر سطح می‌باشد، دارای سه وظیفه اصلی حفاظت، تنظیم و احساس می‌باشد، عاملی که پوست را تحت تاثیر قرار دهد در واقع این وظایف را دچار اختلال کرده است. اگر سلول‌های پوست شروع به رشد و تکثیر غیرطبیعی در لایه بیرونی پوست (اپیدرم) نمایند، سرطان پوست ایجاد می‌شود. سرطان پوست غالبا در نواحی که بیشتر در معرض نورخورشید هستند مانند پوست صورت، سینه و گردن رخ می‌دهدف اما در نواحی مانند قسمت هایی از ناخن، کف دست و پا هم که کمتر در معرض خورشید هستند نیز مشاهده شده است.

انواع سرطان پوست

براساس نوع سلول‌هایی که دچار رشد سرطانی شده اند سرطان پوست را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

• سرطان سلول پایه (Basal Cell Carcinoma (BCC))
• سرطان سلول سنگفرشی (Squamous Cell Car (SCC))
• ملانوما  (Melanoma)

به مجموع سرطان‌های سلول پایه و سنگفرشی سرطان غیر ملانوما (Melanoma Skin Cancer) گفته می‌شود.

سرطان سلول پایه رایج ترین نوع سرطان پوست است و کسانی که در مناطقی با آب و هوای معتدل زندگی می‌کنند بیشتر در معرض این نوع سرطان هستند، اشعه UV یا ماورا بنفش که در نور خورشید وجود دارد مهمترین عامل ایجاد سرطان سلول پوست یا سرطان BCC است.

بعد از سرطان BCC، سرطان سلول سنگفرشی شایع ترین نوع سرطان می‌باشد. سرطان SCC از سلول‌های کراتین در لایه ایپدرم آغاز می‌شود. سرطان سلول‌های سنگفرشی(SCC) پوست، برخلاف سرطان سلول پایه(BCC)، رشد با سرعت بالاتری داشته و  نه تنها رشد موضعی ندارد بلکه غدد لنفاوی و اندام‌های اطراف را نیز درگیر می‌کنند. در نوع دوم سرطان پوست نیز اشعه ماورا بنفش خورشید نقش مهمی در ایجاد سرطان را دارد.

سرطان بدخیم پوست یا ملانوما، جدی ترین نوع سرطان پوست، در سلول‌های تولید کننده ملانین (ملانوسیت ها) ایجاد می شود – ملانین‌ نوعی رنگدانه طبیعی است که به پوست شما رنگ می بخشد. ملانوما همچنین به ندرت در چشم شما و در داخل بدن شما مانند بینی یا گلو ایجاد می‌شود.

برخلاف سلولهای طبیعی، سلولهای سرطانی می توانند در سایر نقاط بدن گسترش یابند، که به این فرآیند متاستاز گفته می‌شود. درواقع این رشد غیرقابل کنترل و سرعت بخش تومورهای سرطانی، ملانوما را تبدیل به سرطانی خطرناک کرده است. سلول های سرطانی جای سلول‌های سالم و نرمال را گرفته و یا در عملکرد آنها خلل وارد می کنند به این ترتیب کارکرد سایر اندام ها نیز دچار مشکل می‌شود.

باید این نکته را درنظر داشت که چون ملانوما روی سطح پوست زیاد می‌شود می‌توان آن را قبل گسترش در بخش های دیگر بدن تشخیص داد و روش‌های درمانی را برای آن به کار برد.

علت دقیق مبتلا شدن به سرطان بدخیم پوست یا ملانوما مشخص نیست، اما قرار گرفتن در معرض پرتو ماوراء بنفش خورشید (UV)، لامپ های برنزه، خطر ابتلا به ملانوما را افزایش می دهد.

علائم سرطان بدخیم پوست یا ملانوما

ملانوما می‌تواند در هر نقطه از بدن ایجاد شود. اما اغلب در مناطقی دیده می‌شوند که  بیشتر در معرض آفتاب قرار دارند، مانند پشت پاها، بازوها و صورت. ملانوما همچنین در مناطقی که کمتر در معرض آفتاب قرار می‌گیرند مانند کف پا ، کف دست و ناخن اتفاق می‌افتد.

اغلب اولین نشانه یا علت ملانوما تغییر در خال‌های موجود بر بدن و یا رشد غیرطبیعی یک لکه رنگی روی پوست است.

چگونه خال‌های سرطانی را تشخیص دهیم؟

خال های معمولی یا نرمال معمولاً رنگ یکنواخت قهوه‌ای، مشکی و یا برنزه دارند و یک مرز مشخص این خال‌ها را از پوست اطراف آن جدا می‌کند. خال‌ها در حالت طبیعی معمولا بیضی شکل یا گرد هستند و معمولاً حدود 6 میلی متر قطر دارند.

بیشتر خال‌ها در دوران کودکی ظاهر می‌شوند و ممکن است تا نزدیک 40 سالگی نیز خال های جدید روی پوست ایجاد شوند. با گذشت زمان گاهی خال‌ها  از نظر ظاهری تغییر می‌کنند و بعضی از آنها ممکن است حتی با افزایش سن از بین بروند.

در حقیقت این خال های غیرطبیعی هستند که ممکن است نشان دهنده سرطان بدخیم پوست باشند. برای تشخیص خال‌های سرطانی از خال‌های غیرسرطانی معمولا از روش ABCDE کمک گرفته می‌شود.

A   (Asymmetry)،برای خال‌هایی با شکل نامتقارن است، یعنی خال‌هایی که شکل نامنظمی دارند و نیمی از خال با نیم دیگر فرق دارد.

B (irregular Border)، برای مرز نامنظم است، یعنی خال‌هایی با مرز نامشخص، شکاف دار و یا پیچ خورده هستند و می‌تواند نشان‌دهنده ملانوما باشد.

C ( color)، برای تغییر رنگ است. یعنی خال‌هایی که رنگ یکنواخت و معمول ندارند و دارای رنگ‌های قهوه ای مایل به قرمز، آبی و … هستند و رنگ این خال‌ها نیز ناموزون روی سطح خال توزیع شده است.

D (Diameter)، برای قطر است. اگر خال‌های جدیدی با قطر بیشتر از 6 میلیمیتر در بدن شزوع به رشد کند. می‎تواند نشانه سرطان بدخیم پوست باشد.

E (Evolving)، برای تکامل است، با گذشت زمان اگر خال‌ها رشد کنند و اندازه و شکل و رنگشان نیز دچار تغییر شود و در مواردی حتی خونریزی مشاهده شود ممکن است از علائم ملانوما باشد .

خال های سرطانی (بدخیم) از نظر ظاهری بسیار متفاوت هستند. برخی ممکن است تمام تغییرات ذکر شده در بالا را داشته باشند، در حالی که برخی دیگر فقط یک یا دو ویژگی غیرمعمول دارا باشند.

ملانومای پنهان

ملانوما همچنین می تواند در مناطقی از بدن شما ایجاد شود که کمتر در معرض آفتاب قرار دارند، مانند فضای بین انگشتان پا و دست، کف دست یا پا، پوست سر و حتی دستگاه تناسلی. این موارد به عنوان ملانومای پنهان شناخته می‌شود زیرا در مکان هایی رخ می دهد، که اکثر مردم فکر نمی کنند که در این مناطق هم سرطان پوست اتفاق بیفتد. ملانوما در افرادی که پوست تیره تری دارند ، بیشتر در منطقه پنهان رخ می دهد.

علل ایجاد سرطان بدخیم پوست یا ملانوما چیست؟

همانطور که گفتیم ملانوما وقتی اتفاق می افتد که در سلول های تولید کننده ملانین (ملانوسیت) که به پوست رنگ می بخشد، رشد غیرعادی داشته باشیم. به طور معمول سلول‌های عادی پوست به صورت کنترل شده و منظم ایجاد می‌شوند، وقتی سلول‌های جدید پوست ایجاد می‌شوند سلول های قدیمی به سطح پوست می‌آید و و در این قسمت می میرند و از بین میروند وسلول های جدید جای آنها را می‌گیرند.

اما هنگامی که جهشی در DNA اتفاق می‌افتد و سلول‌های جدید به طور غیرقابل کنترل شروع به رشد و تکثیر می‌کنند این جایگزینی به درستی انجام نمی‌شود و توده ای از سلول های سرطانی ایجاد می شود.

اینکه دقیقاً چه چیزی به سلولهای پوستی آسیب می رساند که باعث ایجاد سرطان بدخیم می شود مشخص نیست. اما این احتمال وجود دارد که ترکیبی از عوامل، از جمله عوامل محیطی و ژنتیکی ، باعث بروز ملانوما شود. با این حال، بهترین فوق تخصص آنکولوژی در تهران معتقدند که قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش ساطع شده از خورشید، لامپ‌های خورشیدی و یا تخت‌های برنزه، علت اصلی ملانوما است. در ویدئو زیر به ارتباط خالکوبی و سرطان پوست می پردازیم.

عواملی که ممکن است خطر ملانوما را افزایش دهند چیست؟

سرطان پوست در بعضی از افراد با شرایط پوستی خاص بیشتر از سایرین است. برخی از این علائم عبارتند از:

• پوست روشن

افراد دارای پوست روشن رنگدانه‌های کمتری (ملانین) نسبت یه سایرین برای محاظت از نور فرابنفش دارند. کسانی که موهای بور یا قرمز و چشمان روشن دارند چون بیشتر در معرض لک و یا آفتاب سوختگی هستند بیشتر از افرادی که دارای پوست تیره هستند به ملانوما دچار می شوند.

• آفتاب سوختگی

وجود یک یا چند آفتاب سوختگی شدید می تواند خطر ملانوما را افزایش دهد.

• قرار گرفتن طولانی مدت در برابر اشعه ماوراء بنفش

قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV)، که از خورشید و از لامپ‌های برنزه و تخت های برنزه ناشی می شود ، می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست از جمله ملانوما را افزایش دهد.

• زندگی نزدیک به استوا یا در ارتفاعات

افرادی که به خط استوا نزدیکتر هستند، یعنی جایی که پرتوهای خورشید مستقیم تر است، مقادیر بالاتری از اشعه ماوراء بنفش را نسبت به افرادی که در شمال یا جنوب زندگی می‌کنند، دریافت خواهد کرد. علاوه بر این، افرادی که مکان زندگی آنها در ارتفاعات است نیز بیشتر در معرض در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار دارند.

• داشتن خال های زیاد یا خال های غیرمعمول

داشتن بیش از 50 خال نرمال بر روی بدن شما می‌تواند نشان دهنده افزایش خطر دچار شدن به ملانوما باشد.

• سابقه خانوادگی ملانوما

اگر یکی از بستگان نزدیک – مانند والدین، ​​فرزند یا خواهر و برادر – دچار ملانوم شده باشد، شما نیز احتمال بیشتری برای ابتلا به ملانوما دارید.

• سیستم ایمنی ضعیف

در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، خطر ابتلا به ملانوما و سایر سرطانهای پوستی بیشتر است. بیماران سرطانی که داروها خاص استفاده می‌کنند و یا پرتو درمانی می‌شوند، بیمارانی که پیوند عضو انجام داده اند و افراد مبتلا به ایذر دارای سیستم ایمنی ضعیف تر هستند و در نتیجه خطر ابتلا به سرطان پوست در آنها بیشتر است.

چگونه می‌توان از سرطان پوست بدخیم جلوگیری کرد؟

برای جلوگیری از مبتلا شدن به ملانوما و یا دیگر سرطان‌های پوست باید موارد زیر را رعایت کرد:

• از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب خودداری کنید

از  ساعت 10 صبح تا  حدود 4 بعد از ظهر پرتو خورشید قوی ترین است. بهتر است طوری فعالیت های روزمره خود را برنامه ریزی کنید که در این ساعات کمتر در معرض نور خورشید باشید. اجتناب از قرارگیری در معرض نور قوی خورشید در این ساعات به شما کمک می‌کند تا از آفتاب سوختگی که یکی از عامل های سرطان پوست است جلوگیری کنید.

• در تمام طول سال از ضد آفتاب استفاده کنید.

استفاده از کرم ضد آفتاب با طیف گسترده ( SPF ) حداقل 30 شما را در برابر اشعه UV خورشید  ایمن می‌کند. پزشکان توصیه می‌کنند حتی در روزهای ابری نیز از کرم های ضدآفتاب استفاده شود. برای اثربخشی بیشتر بهتر است هردو ساعت یکبار کرم ضدآفتاب تجدید شود.

• لباس محافظ بپوشید.

اگر ناچار هستید در ساعات اوج نور خورشید در فضای باز باشید، از پوست خود با پوشیدن لباس ‌های تیره و ضخیم یا استفاده از کلاه محافظت کنید. می‌توان از لباس هایی که برخی شرکت ها برای محافظت از پوست تولید می کنند، استفاده کنید.

• استفاده از عینک آفتابی را فراموش نکنید.

به دنبال عینک ‌هایی باشید که از هر دو نوع اشعه ماوراء بنفش UVA وUVB  جلوگیری می‌کنند.

• از قرارگرفتن در معرض لامپ ها و تخت‌های برنزه خودداری کنید.

لامپ ها و تخت‌های برنزه اشعه ماوراء بنفش ساطع می کنند و می توانند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهند.

روش‌های درمان سرطان پوست

برای درمان سرطان پوست ابتدا باید نوع آن تشخیص داده شود که پزشک با نمونه برداری نوع سرطان را تشخیص و درمان را آغاز می‌کند.

درمان سرطان ملانوما کمی سخت نر و پیچیده تر است، و ترکیبی از روشهای درمانی مانند دارو، جراحی، شیمی و پرتو درمانی ممکن است برای آن بکار برده شود. درمان ملانوما تا حد زیادی به گسترس و درگیری در دیگر نواحی بستگی دارد. درمان سرطان پوست نیز مانند دیگر سرطان ها به زمان تشخیص آن بستگی دارد پس تشخیص به موقع و مراجع به بهترین دکتر برای سرطان در تهران می توانید روند بهبود را میسر کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

در صورت مشاهده هر نوع تغییر پوستی که غیر عادی به نظر می رسد، باید با پزشک مشورت کرد.

نتیجه گیری

پوست خود را کاملا بشناسید تا در صورت ایجاد تغییرات به موقع متوجه آن شوید. به کمک آینه قسمت های مختلف پوست صورت، گردن، گوش، سر، قفسه سینه، ناحیه‌های بازو وزیر بغل، باسن و ناحیه تناسیلی خود را معاینه و بررسی کنید. تا در صورت مشاهده تغییرات غیرعادی مانند خال‌های عجیب و غیرنرمال، برآمدگی‌ و زخم به سرعت به پزشک خود مراجعه نمایید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ی انواع سرطان و راه های درمان آن می توانید به مطب دکتر معصومه صابریان مراجعه نمایید.