استرس و اضطراب باعث سرطان می‌شود؟ ارتباط استرس با سرطان
زندگی پر اضطراب امروزی باعث شده این سوال که آیا استرس باعث سرطان می‌شود، ذهن خیلی‌ها را به خودش مشغول کند. اگر استرس به یک وضعیت همیشگی تبدیل شده باشد، یعنی شما دچار استرس مزمن شده‌اید. این نوع استرس با تضعیف سیستم ایمنی، ایجاد التهاب در بدن و آسیب به دی ان ای، زمینه ساز بروز سرطان می‌شود. اگر این مساله که استرس باعث سرطان می‌شود، شما را نگران کرده است، با ورزش منظم، یوگا، مدیتیشن و مراجعه به روانشناس متخصص، تنش و اضطراب را در زندگی‌تان کاهش بدهید.
آیا استرس باعث سرطان می‌شود؟
بدن ما در مواجهه با چیزی که آن را خطرناک می‌داند، به سرعت واکنش نشان می‌دهد. در این شرایط، مغز پیام‌هایی به غدد آدرنال می‌فرستد و این غدد، هورمون‌هایی مثل آدرنالین و کورتیزول ترشح می‌کنند. این اتفاق همان چیزی است که آن را «استرس» می‌نامیم. حالا اگر بدن به طور مکرر و مداوم در حالت استرس باشد، شما نه تنها از لحاظ روحی روانی دچار مشکل می‌شوید، بلکه به خاطر تضعیف سیستم ایمنی، احتمال ابتلایتان به انواع بیماری‌ها هم بالا می‌رود.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند افرادی که درگیر استرس مداوم و مزمن هستند، بیشتر در معرض بیماری‌های سخت مثل سرطان قرار می‌گیرند. حتی در برخی آزمایش‌ها ثابت شده که استرس مزمن باعث رشد سریع‌تر تومور‌ها و گسترش آ‌نها به نقاط دیگر بدن می‌شود. این گسترش یا همان متاستاز، زمانی رخ می‌دهد که بدن دیگر قادر به مقابله با تکثیر غیرعادی سلول‌ها نباشد.
بنابراین در جواب این سوال که آیا استرس باعث سرطان می‌شود باید گفت بله. استرس مزمن بدن را خسته، سیستم دفاعی را تضعیف و شرایط را برای شکل‌گیری یا پیشرفت سرطان فراهم می‌کند. زندگی پرتنش، آرام‌آرام مسیر را برای ورود سرطان باز می‌نماید.
بیشتر بدانید : آیا چاقی باعث بروز سرطان می شود ؟
چرا استرس باعث سرطان می‌شود؟
دلیل اینکه استرس مداوم تا این حد برای بدن خطرناک است به نحوه عملکرد بدن در برابر فشار‌های روانی برمی‌گردد. وقتی ذهن با بحران یا تنش روبه‌رو می‌شود، سیستم عصبی مرکزی فعال می‌شود و هورمون‌هایی مثل آدرنالین و کورتیزول در خون ترشح می‌شوند. این پاسخ‌ها در کوتاه‌مدت مفیدند، اما اگر مزمن شوند، بدن را دچار اختلالات عمیق می‌کنند.
اینکه می‌گوییم استرس باعث سرطان می‌شود یا به پیشرفت آن کمک می‌کند، به خاطر بروز این تغییرات خطرناک است:
- اختلال در سیستم ایمنی و کاهش توانایی بدن در شناسایی و حذف سلول‌های سرطانی
- افزایش ترشح هورمون‌های استرس مثل کورتیزول که باعث سرکوب سلول‌های ایمنی می‌شود.
- بروز التهاب مزمن در بدن که محیط مناسبی برای رشد تومور‌ها ایجاد می‌کند.
- آسیب تدریجی به DNA سلول‌ها و افزایش احتمال جهش‌های سرطانی
- کاهش فعالیت پروتئین محافظ P53 که جلوی رشد سلول‌های سرطانی را می‌گیرد.
- تحریک مسیر‌های عصبی و هورمونی که متاستاز یا گسترش سرطان را فعال می‌کنند.
- کاهش اثربخشی درمان‌های ضدسرطانی مثل شیمی‌درمانی
- افزایش رفتار‌های پرخطر برای سلامت مانند سیگار کشیدن، پرخوری و مصرف الکل
- کاهش انگیزه برای پیگیری درمان و نادیده گرفتن علائم بیماری در مبتلایان به سرطان
علائم استرس که باعث سرطان می‌شود
وقتی ناگهان پایتان را روی ترمز ماشین می‌گذارید تا به عابر پیاده برخورد نکنید یا موقعی که با عصبانیت شروع به بحث با کسی می‌کنید، بدنتان در لحظه به این اتفاقات واکنش نشان می‌دهد. در چنین شرایطی، علائمی مثل تند شدن نفس و ضربان قلب بروز می‌کنند که بعد از مدتی از بین می‌روند و شما دوباره آرام می‌شوید.
این واکنش، استرس حاد است که معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما کسی که مدت زیادی با مشکل خانوادگی، مالی یا کاری روبه‌رو است و مدام علائم استرس را تجربه می‌کند، وارد وضعیتی به نام استرس مزمن شده است. این همان شرایط خطرناکیست که زمینه ساز بروز سرطان می‌شود.
رایج‌ترین علائم استرس مزمن عبارتند از:
- تحریک‌پذیری شدید
- خستگی
- سردرد
- مشکل در تمرکز
- اختلالات خواب
- کم یا زیاد شدن اشتها
- احساس درماندگی
- عزت نفس پایین
- کاهش میل جنسی
- ابتلای مکرر به عفونت یا بیماری‌های دیگر
- قطع ارتباط با دیگران
- حواس پرتی و مشکلات حافظه
راهکار‌های ساده برای مقابله با استرس و سرطان
اگر در زندگی روزمره‌تان با تنش و اضطراب زیادی دست و پنجه نرم می‌کنید و حالا به این فکر می‌کنید که استرس باعث سرطان می‌شود، نگران نباشید. خوشبختانه روش‌های موثری برای کاهش و درمان استرس وجود دارد که جلوی ابتلای شما به بیماری‌های ناشی از تنش و اضطراب را می‌گیرد.
1. تعیین اولویت و مرزبندی در انجام کار‌ها
اولین قدم برای کاهش استرس، مشخص کردن کار‌های مهم و فوری است. با حذف کار‌های غیرضروری، ذهنتان سبک‌تر و متمرکزتر می‌شود. وقتی مرز روشنی بین زندگی کاری و شخصی می‌کشید، هم انرژی ذهنی‌تان را حفظ می‌کنید و هم درگیر اضطراب ناشی از حجم زیاد کار نمی‌شوید. پس همین الان دست به کار شوید و برای روزتان برنامه‌ریزی دقیق و شفافی بچینید.
2. گذراندن زمان با عزیزان برای تقویت روابط
ارتباط با خانواده و دوستان نقش مهمی در آرامش روح روان شما ایفا می‌کند. گفتگو و همراهی با دیگران حس حمایت اجتماعی را در شما افزایش می‌دهد و جلوی احساس تنهایی را می‌گیرد. این زمان‌های کوتاه اما صمیمی در کنار عزیزان بودن، اثر بلندمدتی در کاهش استرس دارند. وقتی می‌گوییم استرس باعث سرطان می‌شود، بخشی از آن به فشار‌های روحی ناشی از تنهایی مرتبط می‌شود. به عزیزانتان ملحق شوید تا این فشار‌ها کاهش یابند.
3. ورزش منظم
ورزش و سرطان در دو جبهه مخالف هم می‌جنگند. تحرک بدنی منظم یکی از موثرترین سلاح‌ها علیه ابتلا به بیماری‌های مزمن به‌ویژه سرطان است. هورمون‌های استرس در بدن افرادی که به طور منظم ورزش می‌کنند بسیار کم ترشح می‌شوتد. در عوض، ترشح هورمون شادی‌آور اندورفین بالا می‌رود و این اتفاق باعث افزایش انرژی، بهبود خلق‌وخو و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.
4. تکنیک‌های تمدد اعصاب
تمرین‌هایی مثل یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق، دکمه آرامش ذهن را فعال می‌کنند. با چند نفس عمیق، ضربان قلب کند می‌شود و ذهن از شلوغی‌ها فاصله می‌گیرد. این روش‌ها ذهن را به لحظه اکنون می‌آورند و فضای افکار منفی را تنگ‌تر می‌کنند. نکته جالب اینجاست که این راه‌ها نه خرجی دارند و نه محدودیت زمانی؛ همیشه و همه‌جا قابل انجام هستند و فکر شما را از تنش‌های زندگی و اینکه استرس باعث سرطان می‌شود، دور می‌کنند.
5. مراجعه به متخصص
اگر احساس می‌کنید استرس زندگی‌تان را تحت الشعاع قرار داده است و با روش‌های معمولی نمی‌توانید خودتان را از تنش‌ها ر‌ها کنید، وقتش رسیده که به یک روانشناس یا روانپزشک حاذق مراجعه نمایید. روان‌درمانگر به شما کمک می‌کند ریشه استرس‌هایتان را شناسایی کنید و در صورت لزوم با درمان شناختی‌رفتاری یا تجویز دارو‌های ضد استرس، شما را در مسیر بهبودی یاری می‌نماید.
نکات مهم تاثیر اضطراب بر ابتلا به سرطان
اگر با علائمی مثل خستگی مداوم، سردرد، مشکل در خواب و تمرکز مواجه هستید، به احتمال زیاد دچار استرس مزمن شده‌اید و وقتش رسیده که برای درمان آن دست به کار شوید. با مراجعه به روانشناس یا روانپزشک متخصص برای ریشه‌یابی علت اصلی استرس و شروع روان درمانی یا دارودرمانی می‌توانید کیفیت زندگی‌تان را به طور چشمگیری افزایش بدهید. به جای نگرانی درباره اینکه استرس باعث سرطان می‌شود، به فکر مقابله با استرس و در پیش گرفتن یک سبک زندگی سالم باشید.
سوالات متداول ارتباط استرس با سرطان
برخی تحقیقات نشان داده‌اند استرس طولانی‌مدت باعث افزایش فعالیت هورمون‌هایی می‌شود که گسترش سرطان سینه را به دنبال دارند. این هورمون‌ها رگ‌های خونی جدید می‌سازند و شرایط را برای متاستاز فراهم می‌کنند.
استفاده زیاد از گوشی و لوازم الکترونیکی و گشت و‌گذار در شبکه‌های اجتماعی اضطراب را بالا برده و خواب شما را مختل می‌کند. اگر این اتفاق دائما تکرار و به استرس مزمن تبدیل شود، زمینه را برای بروز بیماری‌های مختلف از جمله سرطان مهیا می‌کند.
از دست دادن عزیزان، افسردگی و ناامیدی، بیماری‌های روان‌پریشی مثل اسکیزوفرنی و عصبانیت بیش از حد اگر به یک مشکل مداوم و استرس مزمن تبدیل شوند، با تضعیف سیستم ایمنی بدن احتمال بروز سرطان را بالا می‌برند.
نتیجه گیری
با توجه به مرور مطالعات انجام‌شده، شواهد موجود نشان می‌دهند که استرس مزمن می‌تواند از طریق مکانیسم‌های فیزیولوژیکی مختلف، از جمله سرکوب سیستم ایمنی، افزایش التهاب، و تغییر در ترشح هورمون‌های استرس‌زا مانند کورتیزول، در بروز و پیشرفت برخی انواع سرطان نقش داشته باشد. اگرچه هنوز رابطه‌ی مستقیم و قطعی بین استرس و بروز سرطان به‌طور کامل اثبات نشده، اما بسیاری از پژوهش‌ها بر اهمیت تأثیرات روانی اجتماعی بر سلامت جسمی تأکید دارند. به همین دلیل، مداخلات کاهش‌دهنده استرس مانند روان‌درمانی، تمرینات ذهن‌آگاهی، و حمایت اجتماعی می‌توانند نقش مؤثری در بهبود کیفیت زندگی بیماران سرطانی و حتی در برخی موارد کاهش احتمال پیشرفت بیماری داشته باشند.
متخصص داخلی، فوق تخصص آنکولوژی و هماتولوژی
عضو انجمن انکولوژی ایران و اروپا
عضوانجمن خون و سرطان ايران
فوق تخصص بیماری های خون و سرطان بزرگسالان
