درمان هوشمند سرطان روده با تارگت تراپی؛ آینده روشن‌تر در برابر بیماری

تارگت تراپی سرطان روده روش پزشکی نوین است که با هدف قرار دادن دقیق سلول‌های سرطانی، تحولی بزرگ در درمان این بیماری ایجاد کرده است. برخلاف روش‌های سنتی مانند شیمی‌ درمانی که تمام بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند، در تارگت تراپی از داروهایی استفاده می‌شود که فقط بر مسیرهای خاص مولکولی یا ژنتیکی سلول‌های سرطانی اثر می‌گذارند. این روش عوارض کمی دارد و شانس موفقیت درمان را نیز افزایش می‌دهد. با توجه به شیوع بالای سرطان روده، آشنایی با روش‌های هدفمند درمانی نقش مهمی در تصمیم‌گیری آگاهانه بیماران و خانواده‌ها دارد.

تارگت تراپی سرطان روده چیست؟

تارگت تراپی یا درمان هدفمند سرطان روده، روشی نوین در درمان این بیماری است که برخلاف شیمی‌درمانی سنتی، به‌جای حمله به تمام سلول‌های بدن، فقط سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهد. این روش با شناسایی ویژگی‌های خاص سلول‌های سرطانی، مانند گیرنده‌ها یا پروتئین‌های غیرطبیعی، داروهایی طراحی می‌کند که تنها به همان سلول‌ها متصل شده و آن‌ها را از بین می‌برند یا رشدشان را متوقف می‌کنند. تارگت‌تراپی می‌تواند عوارض جانبی کمتری نسبت به روش‌های سنتی داشته باشد و در برخی موارد با افزایش دقت درمان، شانس کنترل یا بهبود بیماری را بالا ببرد.

مزایای تارگت تراپی سرطان روده

مزایای تارگت ‌تراپی در سرطان روده بزرگ در مقایسه با روش‌ های سنتی مانند شیمی درمانی عمومی، قابل توجه است. در اینجا به مهمترین مزایا اشاره خواهیم داشت.

• اثرگذاری انتخابی و هدفمند: یکی از بزرگ ‌ترین مزایای تارگت ‌تراپی این است که برخلاف شیمی ‌درمانی که همه سلول‌ های در حال تقسیم چه سرطانی، چه سالم  را هدف قرار می‌دهد، تارگت ‌تراپی فقط سلول ‌هایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد که ویژگی خاصی دارند، مانند گیرنده‌های غیرطبیعی یا جهش‌ های ژنتیکی. این هدف‌ گیری دقیق، باعث کاهش آسیب به سلول‌ های سالم و در نتیجه کاهش عوارض ناخواسته می‌شود. به زبان ساده، این درمان  هوشمند است و فقط سراغ سلول‌ هایی می‌رود که واقعا مشکل ‌ساز هستند.
• افزایش اثربخشی درمان: در بیمارانی که تومور آن ‌ها دارای ویژگی‌ هایی خاص مانند عدم وجود جهش در ژن KRAS یا وجود ناپایداری میکروماهواره ‌ای است، تارگت ‌تراپی پاسخ به درمان را به‌ طور چشمگیری افزایش می‌دهد. داروهای خاصی برای این بیماران ساخته شده‌اند که می‌توانند رشد تومور را متوقف یا حتی آن را کوچک کنند. به عبارت دیگر، اگر بیمار واجد شرایط ژنتیکی باشد، تارگت ‌تراپی بسیار موثرتر از درمان‌ های عمومی است.
• امکان درمان شخصی‌ برای هر فرد : تارگت ‌تراپی نمایانگر پیشرفت پزشکی به سمت  درمان شخصی‌سازی‌شده  است؛ یعنی با استفاده از آزمایش ‌های ژنتیکی و مولکولی، مشخص می‌شود که تومور هر بیمار دقیقا چه ویژگی‌ هایی دارد. سپس دارویی تجویز می‌شود که دقیقا همان ویژگی‌ ها را هدف بگیرد.
• عوارض جانبی کمتر و قابل‌ تحمل: به دلیل هدف‌ گیری دقیق تارگت ‌تراپی، آسیب به سلول‌ های سالم کمتر است. این یعنی عوارضی که با شیمی‌ درمانی دیده می‌شود  مثل ریزش مو، تهوع شدید و افت سلول‌ های خونی در تارگت ‌تراپی یا وجود ندارد یا بسیار کمتر است. البته بعضی داروهای هدفمند هم عوارض دارند مثلا راش پوستی یا اسهال  ولی این عوارض قابل کنترل هستند و کیفیت زندگی بیمار کمتر تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
• موثر بودن در مراحل پیشرفته بیماری: تارگت ‌تراپی حتی در بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ متاستاتیک نیز بسیار موثر است. در بسیاری از این بیماران، درمان‌ های هدفمند رشد تومور را متوقف کرده یا آن را کوچک می‌کنند، زمان پیشرفت بیماری را به تاخیر می‌اندازند  و در نهایت طول عمر بیمار را افزایش می‌دهند. در برخی موارد، بیماران با این درمان ‌ها ماه ‌ها یا سال ‌ها زندگی بهتری را تجربه می‌کنند.
• قابل ترکیب با سایر روش‌های درمانی: تارگت ‌تراپی اغلب به ‌تنهایی استفاده نمی‌شود. پزشکان آن را همراه با شیمی درمانی سرطان روده  یا ایمونوتراپی تجویز می‌کنند تا اثربخشی درمان چند برابر شود. این ترکیب‌ ها در مراحل پیشرفته بیماری یا در مواردی که تومور مقاوم شده است، بسیار مفید می‌باشند. ترکیب هوشمندانه این درمان‌ ها باعث می‌شود بیمار از چند مسیر هم ‌زمان تحت فشار به سلول ‌های سرطانی قرار گیرد.
• پایش بهتر پاسخ به درمان: از آنجا که تارگت ‌تراپی به مولکول ‌ها یا مسیرهای خاصی حمله می‌کند، پزشکان با بررسی بیومارکرهای خاص در خون یا بافت  مثل CEA یا DNA توموری در گردش، خیلی سریع متوجه می‌شوند که آیا دارو موثر است یا نه. این امکان به پزشک اجازه می‌دهد در صورت نیاز، درمان را سریعا تغییر دهد و وقت بیمار تلف نشود.

مراحل انجام تارگت تراپی سرطان روده

مراحل انجام تارگت ‌تراپی در سرطان روده کوچک شامل فرآیندی دقیق و چند مرحله‌ای است که با بررسی دقیق وضعیت تومور آغاز می‌شود. در گام نخست، پزشک متخصص درخواست انجام آزمایش ‌های پاتولوژی مولکولی و ژنتیکی روی نمونه تومور که از طریق بیوپسی یا جراحی به‌ دست آمده است را می‌دهد. این تست ‌ها به بررسی وضعیت ژن ‌هایی مانند KRAS، NRAS، BRAF یا سطح بیان MSI و MMR می‌پردازند. تنها در صورتی که مشخص شود سلول‌ های سرطانی دارای ویژگی ‌های خاصی هستند، مانند نداشتن جهش KRAS یا داشتن ویژگی MSI-H، بیمار کاندید دریافت داروهای هدفمند می‌شود. انتخاب داروی مناسب نیز بسته به نتایج این تست ‌ها و مرحله پیشرفت بیماری صورت می‌گیرد.

در مرحله بعد، بیمار وارد دوره درمان می‌شود. داروهای تارگت ‌تراپی به ‌صورت تزریقی و در برخی موارد به ‌صورت خوراکی تجویز می‌شوند. این داروها اغلب به ‌تنهایی یا در ترکیب با شیمی ‌درمانی برای افزایش اثرگذاری مصرف می‌گردند. طول دوره درمان بسته به پاسخ بدن بیمار به دارو و وضعیت تومور متفاوت است. در طول درمان، بیمار تحت نظارت دقیق پزشکی قرار دارد و آزمایش‌ های دوره‌ای، تصویربرداری‌هایی مانند سی‌ تی‌ اسکن یا MRI  و بررسی عوارض جانبی به ‌طور منظم انجام می‌شود. اگر بیمار پاسخ خوبی به دارو ندهد یا دچار عوارض خاصی شود، برنامه درمانی بازنگری خواهد شد.

بیشتر بدانید : تارگت تراپی سرطان خون

خطرات و عوارض تارگت تراپی سرطان روده

تارگت ‌تراپی در درمان سرطان روده بزرگ، با اینکه روش پیشرفته و نسبتا کم‌عارضه ‌تری نسبت به شیمی ‌درمانی است، اما همچنان خطرات و عوارض خاص خود را دارد. این عوارض به نوع داروی هدفمند، ژنتیک بیمار، وضعیت کلی سلامت و نحوه‌ی پاسخ بدن به درمان بستگی دارد. در ادامه خطرات و عوارض شایع و مهم تارگت ‌تراپی سرطان روده را بشناسید.

• راش پوستی: یکی از شایع ‌ترین عوارض در داروهای مهارکننده EGFR مثل سیتوکسیمب و پانی‌تومومب. این داروها گیرنده‌ای را روی سطح سلول ‌ها هدف قرار می‌دهند که در پوست هم وجود دارد، بنابراین باعث واکنش پوستی می‌شوند.
•  اسهال: برخی داروهای تارگت ‌تراپی، به ‌ویژه مهارکننده‌های EGFR و BRAF، باعث تحریک دستگاه گوارش می‌شوند.
•  فشار خون بالا : برخی داروهای تجویزی مثل بواسیزوماب  باعث سفت شدن دیواره‌های عروق خونی می‌شوند که در نهایت فشار خون را بالا می‌برد.
• خونریزی یا لخته شدن خون: داروهای تارگت تراپی، در برخی موارد تعادل بین انعقاد و جلوگیری از خونریزی را بر هم می‌زنند.
• سوراخ شدن روده : عارضه‌ای نادر اما بسیار خطرناک. در برخی بیماران، داروهای ضد VEGF باعث تضعیف دیواره روده شده و در نتیجه، احتمال سوراخ شدن آن را افزایش می‌دهند.
• آسیب به کبد و کلیه: برخی داروهای تارگت ‌تراپی بر عملکرد کبد یا کلیه اثر می‌گذارند.
• خستگی شدید : این احساس خستگی متفاوت از خستگی عادی است و حتی با استراحت نیز برطرف نمی‌شود.
• واکنش ‌های آلرژیک یا حساسیتی: برخی داروها  مثل سیتوکسیمب در برخی بیماران باعث واکنش حساسیتی در حین تزریق می‌شوند.

نکات مهم مراقبتی   تارگت تراپی سرطان روده

در طول تارگت ‌تراپی سرطان روده بزرگ، مراقبت صحیح از خود و همکاری فعال با تیم درمانی، نقش مهمی در کنترل عوارض و افزایش اثربخشی درمان دارد. در ادامه مهم‌ ترین نکات مراقبتی را بیان خواهیم کرد.

•  آزمایش ‌های منظم خون برای بررسی عملکرد کبد، کلیه، و شمارش سلول ‌های خونی انجام می‌شود. کنترل فشار خون در صورت استفاده از داروهای مهارکننده VEGF  مثل بواسیزوماب  ضروری است. گزارش سریع علائم جدید مانند اسهال، راش پوستی  یا خونریزی به پزشک باعث پیشگیری از وخامت شرایط می‌شود.
• بعد از انجام این کار، غذاهای سبک، مغذی و با فیبر متعادل مصرف کنید. در صورت بروز اسهال، از مصرف غذاهای پرچرب، تند، یا لبنیات سنگین پرهیز کنید. برای کاهش التهاب روده، مایعات فراوان بنوشید و غذاهای ملایم و پخته ‌شده مصرف کنید.
• روزانه مقدار کافی آب بنوشید. در صورت اسهال، محلول‌ های الکترولیتی مثل ORS  مفید هستند. علائم کم‌ آبی مثل خشکی دهان، سردرد یا کاهش ادرار رو جدی بگیرید.
• استراحت کافی در شب و چرت ‌های کوتاه در روز کمک ‌کننده است. پیاده‌ روی آرام یا حرکات سبک روزانه انرژی بدن رو حفظ می‌کند.

نتیجه گیری

تارگت تراپی سرطان روده را می‌توان گامی هوشمندانه در مسیر درمان دقیق دانست، روشی که به جای مبارزه با انواع سلول‌های بدن، مستقیما به سراغ نقاط ضعف تومور می‌رود. این نوع درمان با کاهش عوارض جانبی و افزایش اثربخشی، امید تازه‌ای برای بیماران فراهم کرده است. اگرچه هنوز محدودیت‌هایی مانند هزینه بالا یا مقاومت برخی تومورها وجود دارد اما پیشرفت‌های مداوم در شناخت ژنتیکی سرطان‌ها نوید آن را می‌دهد که در آینده‌ای نه‌ چندان دور، تارگت تراپی به یکی از اصلی‌ ترین ارکان درمان سرطان روده تبدیل شود.