درمان سرطان با سلول های بنیادی

یکی از روش های درمانی که در دنیا تحقیقات و بررسی های فراوانی درباره ی آن اتفاق افتاده و نتایج و پیشرفت چشمگیری داشته استفاده از روش سل تراپی یا درمان با سلول های بنیادی است. سلول های بنیادی Stem cells امکان بازسازی اندام ها و بافت های اصلی و آسیب دیده ی بدن انسان را فراهم می کند و تا کنون نتایج شگفت انگیزی در درمان بیماری های سرطانی، قلبی و خونی و… را به ارمغان آورده است. صحبت های دکتر معصومه صابریان _ فوق تخصص انکولوژی و هماتولوژی را درباره ی سلول های بنیادی ملاحظه می کنید.

سلول بنیادی چیست؟

سلول های بنیادی در واقع سلول های نارسی هستند که قدرت ساخت خود و تبدیل شدن و ساخت سلول و بافت های دیگر اندام های بدن را دارند می توانند به انواع سلول های قلبی غضروفی عصبی و… تبدیل شوند

در واقع سلول های پر توان و بسیار قدرتمندی هستند که قادر به ساخت بخش های آسیب دیده ی بدن را در خود دارند.

قوی ترین و پر توان ترین سلول های بنیادی سلول های جنینی هستند که از جنین 14 تا16 روزه گرفته می شود و توانایی ساخت تمامی سلول های بدن یک فرد بالغ را دارد.

سلول های بنیادی از چه قسمت های دیگری قابل استخراج است؟

سلول های بنیادی بند ناف سلول هایی بسیار پر توان و نامیرا هستند در اثر تکثیر زیاد دچار پیری نمی شوند و قادرند بافت هایی که آسیب جدی دیدند را بسازند.پس نگهداری و حفظ سلول های بنیادی بند ناف در مواقعی که فرد نیازمند این سلول ها باشد بسیار کمک کننده و احیا بخش است. جای دیگری که امکان دست یابی به این سلول ها وجود دارد مغز استخوان است که که همان طور که گفته شد دهنده تحت بیهوشی قرار می گیرد و با دسترسی به مغز استخوان این میزان سلول بنیادی با نمونه گیری های زیادی فراهم می شود. محل دیگر سلول های خون محیطی هستند که در این افراد به دهنده داروهایی داده می شود که تعداد سلول ها را به حد بالایی برساند که میزان مورد نظر فراهم شود.سلول هایی که از خون محیطی دریافت می شود باید به تعداد حد نساب رسیده باشد و با بالا بردن تکثیر این سلول ها بدون آسیبی برای دهنده پیوند با موفقیت انجام می شود. در کل داشتن خون بند ناف به نفع فرد خواهد بود.

سلول های بنیادی بند ناف جنین

سلول های بنیادی را از بخش های دیگر بدن نیز می توان استخراج کرد مانند سلول هایی که از بند ناف گرفته می شود. در واقع این ها سلول هایی هستند که به طور عادی در جفت و بند ناف وجود دارند و بعد از زایمان دور ریخته می شوند. خون بند ناف خونی است که در بند ناف و جفت پس از تولد باقی می ماند و پر از سلول های بنیادی است که در حالت عادی استفاده ای از آن نمی شود بسیاری از دوستانی که در سال های اخیر مراجعه کرده اند می گویند اصلا سلول های بنیاد ی خون بند ناف را نگهداری و ذخیره بکنیم؟ یا اگر ذخیره کنیم چه کاربردی دارد؟ و چه استفاده ای از آن می توان کرد؟

سلول های بنیادی برای درمان چه بیماری هایی کاربرد دارد؟

امروزه از سلول های بنیادی برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می کنند بیماری های خونی مانند سرطان های خون، بعضی از کم خونی های ارثی (مانند بسیای از کم خونی هایی که اتفاق می افتد و به درمان جواب نمی دهند از پیوند استفاده می شود)، اختلال سیستم ایمنی، بیماری هایی مانند: آلزایمر، پارکینسون، آسیب های نخاعی و هر بافت آسیب دیده را می شود با استفاده از سلول های بنیادی درمان کرد. در مواردی که بیمار دچار کمبود انسولین است برای ترمیم بافت پانکراس و تولید انسولین بیشتر از سلول های بنیادی استفاده می شود.

درمان سرطان با پیوند سلول های بنیادی

در برخی مواقع ممکن است برای سرطان های مغز استخوان از پیوند سلول های بنیادی استفاده شود. سلول های بنیادی در ترمیم بافت های بدن در بیماری ها و حوادثی که آسیب های عصبی وجود دارد بسیار موثر است. با ترمیم بافت های آسیب دیده قلبی، استخوانی و غضروفی به درمان بسیاری از بیماری های مرگ بار کمک می کند. در واقع هم برای سالید تومور ها و هم بیماری های بدخیم خونی می توان از سلول های بنیادی استفاده کرد

درمان سوختگی با سلول های بنیادی

در مواقعی که با حوادث و سانحه سوختگی شدید، بافت های بدن تخریب شده و در عملکرد طبیعی آن اختلال ایجاد شده است، می توان با پیوند سلول های بنیادی بافت آسیب دیده را ترمیم کرده و اختلالات را درمان کرد. علاوه بر آن آسیب های پوستی خاص و ضایعات عصبی نیز قابل درمان اند.

سلول های بنیادی چگونه بافت های آسیب دیده را ترمیم می کند؟

سلول های بنیادی قادر به ساخت خود و دیگر سلول های بدن هستند در نتیجه برای هر نوع بیماری که نیاز به ساخت بافت است، می توان از آن استفاده کرد در حیطه ی بخش هماتولوژی و انکولوژی در مورد خیلی از بیماری هایی که منشا خونی دارند و بعضی از بیماری هایی که منشا خونی ندارند و برخی از سرطان هایی که بافت ها و اندام های مختلف بدن را درگیر می کنند می توان از سل تراپی استفاده کرد.

پیوند سلول های بنیادی چگونه انجام می شود؟

پیوند سلول های بنیادی به دو صورت آلوژن یا آتولوگ انجام می شود:

پیوند های آلوژن یعنی از فردی که بیشترین سازگاری را از نظر hla typing به فرد گیرنده سلول های آن دارد، سلول ها را پیوند می دهند وآتولوگ پیوندی است که از خود فرد به او پیوند داده می شود یعنی سلول های خود فرد را به او تزریق می کنند.

از نظر عوارض این دو روش پیوند تفاوت هایی با یکدیگر دارند معمولا عوارضی مانند واکنش میزبان علیه دهنده پیوند و رد پیوند در آلوژن محتمل است.

دهنده پیوند سلول های بنیادی چگونه انتخاب می شود؟

بیشترین استفاده پیوند روش آلوژن است که از دهنده ی دیگری به فرد بیمار تزریق می شود. بهترین دهنده های پیوند آلوژن خواهر و برادر بیمار هستند و اگر خواهر و برادر از نظر hla typing   سازگار با گیرنده نباشند قدم بعدی بررسی شجره نامه است و بر اساس آن شجره نامه، دهنده در خانواده فرد انتخاب می شود و اگر این روش هم پاسخگو نباشد مراجعه به بانک اهدای سلول های بنیادی قدم نهایی محسوب می شود.

بانک اهدای سلول های بنیادی

اهمیت این بانک این است که در جامعه امروزی با توجه به تک فرزند بودن افراد و از دست دادن شانس دریافت پیوند سلول بنیادی و شانس کم یافتن فرد دیگر در خانواده برای دریافت پیوند در نتیجه مراجعه به بانک سلول های بنیادی بسیار حائز اهمیت است. هرچه افراد عضو این بانک بیشتر باشد شانس یافتن فرد سازگار و استفاده از این پیوند برای بیمار بالا می رود. در واقع این امر نشان می دهد چه میزان حائز اهمیت و زندگی بخش است، افراد سالمی که بیماری خاصی ندارند می توانند به بانک اهدای سلول بنیادی مراجعه نمایند تا با گرفتن نمونه ای ساده و یافتن hla typing  آن ها مشخصات فرد تا زمان نیاز یک بیمار در آن جا مانده تا هر زمانی که فردی نیاز به پیوند داشته و سازگار با نمونه ی خون فرد باشد از او برای پیوند سلول های بنیادی خون درخواست شود و جان افراد دیر را نجات دهد.

نحوه اهدای سلول بنیادی

یک نمونه ی خون از فرد گرفته می شود تا اطمینان حاصل شود که عارضه ی خاص و غیر قابل کنترلی برای دهنده وجود ندارد و می تواند شانس زنده بودن را برای گیرنده به ارمغان آورد و او را از بحران نجات می دهد.

مزایای استفاده از سلول های بنیادی بند ناف جنین چیست؟

درباره ی بند ناف یک سری مزایایی وجود دارد که نسبت به در واقع نمونه گیری یا جمع آوری سلول مغز استخوان است.برای خارج کردن سلول های مغز استخوان فرد را تحت بیهوشی قرار داد و تعداد زیادی نمونه از مغز استخوان گرفته شود تا بتوان به آن میزان سلول مد نظر دست یافت و پروسه ای به نسبت سخت است برای فردی که قصد اهدای این سلول را دارد اما خون بند ناف پر از سلول است و هیچ خطر و مشکلی برای دهنده ایجاد نمی کند و چون مقدار زیادی سلول بنیادی دارد امکان بهره وری از هر میزان که لازم است به راحتی فراهم می باشد. در واقع سلول های خونی بیشتری تولید می کنند برای فرد دهنده تا به مقصودی که مدنظر است برسد. جمع آوری آن آسان است و معمولا واکنش های رد پیوند علیه میزبان را ما در سلول هایی که از بند ناف استخراج شده کمتر مشاهده می شود.

و احتمال انتقال بیماری های ویروسی که ممکن است از دهنده به گیرنده منتقل شود در سلول های بند ناف کمتر است.

خلاصه مطلب
در صورتی که از سلامت عمومی برخوردار هستید از شما خواهش می شود که به مراکز اهدای سلول های بنیادی مراجعه نمایید و نمونه ای برای سلول های بنیادی از خود ثبت کنید تا اگر فرد بیماری از هموطنان عزیزمان نیاز به کمک داشت بتواند از این امکان استفاده کرده و زندگی مجدد را به دست آورد. شما همراهان عزیز می توانید سوالات خود را درباره ی سلول های بنیادی و نحوه درمان با آن در بخش دیدگاه، از دکتر معصومه صابریان فوق تخصص انکولوژی و هماتولوژی بپرسید.

دکتر معصومه صابریان

متخصص داخلی، فوق تخصص آنکولوژی و هماتولوژی
عضو انجمن انکولوژی ایران و اروپا
عضوانجمن خون و سرطان ايران
فوق تخصص بیماری های خون و سرطان بزرگسالان