شیمی درمانی
شیمی درمانی نوعی درمان سرطان است. این درمان که از داروها علیه انواع مختلف سرطان استفاده می کند، توسط متخصصین انکولوژی انجام می شود. شیمی درمانی ممکن است همزمان با جراحی یا پرتودرمانی برای درمان سرطان استفاده شود. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با این نوع درمان سرطان آشنا سازیم.
نحوه عملکرد شیمی درمانی در برابر سرطان
شیمی درمانی می تواند روند رشد سلول های سرطانی را کند یا متوقف کند. شیمی درمانی با دو هدف مورد استفاده قرار می گیرد:
1. درمان سرطان: شیمی درمانی می تواند برای درمان سرطان، کاهش احتمال بازگشت آن یا توقف یا کاهش رشد آن استفاده شود.
2. کاهش علائم سرطان: شیمی درمانی می تواند برای کوچک کردن تومورهایی که باعث درد و سایر مشکلات می شوند استفاده شود.
شیمی درمانی کدام نوع سرطان را درمان می کند
شیمی درمانی برای درمان بسیاری از انواع سرطان استفاده می شود. برای برخی افراد، شیمی درمانی ممکن است تنها درمانی باشد که استفاده می شود. اما اغلب، شما شیمی درمانی را با سایر درمان های سرطان انجام خواهید داد. انواع درمانی که برای بیمار مورد استفاده قرار می گیرد، بستگی به نوع سرطان و وضعیت سلامتی وی دارد.
نحوه استفاده از شیمی درمانی با سایر درمان های سرطان
زمانی که شیمی درمانی با سایر درمان ها مورد استفاده قرار می گیرد می تواند برای موارد زیر بکار رود :
- کوچکتر کردن تومور قبل از جراحی یا پرتودرمانی
- از بین بردن سلول های سرطانی که پس از جراحی یا پرتودرمانی باقی می مانند
- کمک به درمان های دیگر
- از بین بردن سلول های سرطانی که عود کرده یا به قسمت های دیگر بدن گسترش یافته
عوارض شیمی درمانی چیست؟
شیمی درمانی نه تنها سلول های سرطانی با رشد سریع را از بین می برد، بلکه رشد سلول های سالمی را که به سرعت رشد و تقسیم می شوند را نیز از بین می برد. به عنوان مثال سلول هایی هستند که دهان و روده شما را می پوشانند و آن هایی که باعث رشد موهای شما می شوند.
آسیب به سلول های سالم ممکن است باعث عوارض جانبی مانند زخم های دهان، حالت تهوع و ریزش مو شود. عوارض جانبی اغلب پس از پایان شیمی درمانی بهتر می شوند یا از بین می روند. شایع ترین عارضه جانبی شیمی درمانی خستگی است. شما باید از کسی بخواهید که در زمان شیمی درمانی شما را همراهی کند. از طرفی برای استراحت قبل و بعد از شیمی درمانی برنامه داشته باشید. در واقع راه های زیادی برای کاهش عوارض شیمی درمانی وجود دارد.
هزینه شیمی درمانی چقدر است؟
هزینه شیمی درمانی به یکسری موارد بستگی دارد که از جمله آن ها می شود به موارد زیر اشاره کرد:
- انواع و دوزهای شیمی درمانی مورد استفاده
- تعداد و مدت زمان شیمی درمانی
- مکانی که شما در آن شیمی درمانی را انجام می دهید
- کشوری که در آن زندگی می کنید
شما می تونید با شرکت بیمه درمانی خود در مورد خدماتی که پرداخت خواهد کرد صحبت کنید. اکثر طرح های بیمه هزینه شیمی درمانی را پرداخت می کنند. اگر به کمک مالی نیاز دارید، سازمان هایی وجود دارند که ممکن است بتوانند کمک کنند.
نحوه انجام شیمی درمانی
شیمی درمانی ممکن است به روش های مختلفی انجام شود. برخی از راه های رایج عبارتند از:
- خوراکی: به صورت قرص، کپسول یا مایعاتی که می بلعید وجود دارد
- داخل وریدی: مستقیماً وارد ورید می شود
- تزریق: از طریق تزریق در ماهیچه بازو، ران یا لگن، یا درست زیر پوست در قسمت چربی بازو، پا یا شکم شما انجام می شود.
- داخل نخاعی: به فضای بین لایه های بافتی که مغز و نخاع را می پوشاند تزریق می شود
- داخل صفاقی : مستقیماً وارد حفره صفاقی می شود، که ناحیه ای در بدن شما است که شامل اندام هایی مانند روده، معده و کبد است.
- داخل شریانی): مستقیماً به سرخرگی که منجر به سرطان می شود تزریق می شود
- موضعی: با استفاده از کرم های موضعی که روی پوست خود می مالید
شیمی درمانی به روش داخل وریدی
از بین تمام روش‌های ذکر شده در بالا، شیمی‌درمانی اغلب با روش تزریق داخل وریدی مورد استفاده قرار می گیرد. این روش از طریق یک سوزن نازک که در رگ روی دست یا پایین بازو قرار می‌گیرد، انجام می‌شود. این روش درمانی ممکن است از طریق کاتتر یا پورت یا گاهی اوقات به کمک پمپ انجام شود.
- کاتتر: کاتتر یک لوله نازک و نرم است که پزشک یا پرستار یک انتهای آن را در یک ورید بزرگ، اغلب در ناحیه قفسه سینه قرار می دهد. انتهای دیگر کاتتر خارج از بدن شما باقی می ماند. اکثر کاتترها تا زمانی که شیمی درمانی خود را به پایان نرسانید در جای خود باقی می مانند. همچنین می توان از کاتتر برای دادن داروهای دیگر و خون گیری استفاده کرد. حتما مراقب علائم عفونت در اطراف کاتتر خود باشید.
- پورت: پورت دیسک کوچک و گردی است که در طی جراحی جزئی زیر پوست شما قرار می گیرد. جراح آن را قبل از شروع دوره درمان در محل قرار می دهد و تا پایان همانجا باقی می ماند. کاتتر پورت را به یک ورید بزرگ، اغلب در قفسه سینه متصل می کند. پرستار شما می تواند برای انجام شیمی درمانی یا خون گیری، سوزنی را به پورت شما وارد کند. این سوزن را می‌توان برای درمان‌های شیمی‌درمانی که بیش از یک روز انجام می‌شود، در جای خود گذاشت. حتما مراقب علائم عفونت در اطراف پورت خود باشید.
- پمپ: پمپ ها اغلب به کاتترها یا پورت ها متصل می شوند. آنها کنترل می کنند که شیمی درمانی چقدر و با چه سرعتی وارد کاتتر یا پورت می شود و به شما امکان می دهد شیمی درمانی خود را خارج از بیمارستان انجام دهید. پمپ ها می توانند داخلی یا خارجی باشند. پمپ های خارجی خارج از بدن شما باقی می مانند و پمپ های داخلی زیر پوست شما قرار می گیرد.
چند وقت یکبار شیمی درمانی لازم است؟
اینکه چند وقت یکبار و چه مدت شیمی درمانی می کنید بستگی به موارد زیر دارد :
- نوع سرطان شما و میزان پیشرفته بودن آن
- اینکه شیمی درمانی را برای کدام یک از موارد زیر استفاده می کنید
- سرطان خود را درمان کنید
- کنترل رشد سرطان
- علائم را کاهش دهد
- نوع شیمی درمانی که دریافت می کنید
- چگونه بدن شما به شیمی درمانی پاسخ می دهد
ممکن است شیمی درمانی را به صورت چرخه ای دریافت کنید که به دنبال آن یک دوره استراحت است. به عنوان مثال، ممکن است هر روز به مدت 1 هفته شیمی درمانی کنید و سپس 3 هفته استراحت داشته باشید. این 4 هفته یک چرخه را تشکیل می دهد. دوره استراحت به بدن شما فرصتی برای بازیابی و ساخت سلول های سالم جدید می دهد.
چگونه بفهمم شیمی درمانی موثر است؟
در طول درمان شما به پزشک خود برای معاینه مراجعه می کنید و او در مورد احساستان از شما خواهد پرسید. از طرف دیگر پزشک یک سری آزمایشات و اسکن های پزشکی را سفارش می دهد که ممکن است شامل آزمایش خون، MRI، CT یا اسکن PET باشد.
برخی از مردم گمان می کنند که تجربه عوارض جانبی شدید به این معناست که شیمی درمانی به خوبی کار می کند. اما حقیقت این است که عوارض جانبی ربطی به نحوه مبارزه شیمی درمانی با سرطان ندارد.
سؤالات متداول شیمی درمانی
متخصص داخلی، فوق تخصص آنکولوژی و هماتولوژی
عضو انجمن انکولوژی ایران و اروپا
عضوانجمن خون و سرطان ايران
فوق تخصص بیماری های خون و سرطان بزرگسالان
