کولونوسکوپی چیست و چگونه انجام می شود؟

کولونوسکوپی (Colonoscopy) روشی است که پزشک از آن برای مشاهده داخل کولون و رکتوم از دستگاهی به نام کولونوسکوپ استفاده می کند که یک لوله بلند و انعطاف پذیر به اندازه عرض یک انگشت دارد.

یک دوربین فیلمبرداری سبک و کوچک در انتهای کولونوسکوپ است که از طریق مقعد وارد راست روده و روده بزرگ می شود. ابزارهای خاصی را می توان از طریق کولونوسکوپ برای (بیوپسی) یا برداشتن هر ناحیه مشکوک مانند پولیپ، در صورت نیاز عبور داد.

این آزمایش با کولونوسکوپی مجازی یا سی تی کولونوگرافی متفاوت است.

دلایل انجام کولونوسکوپی چیست؟

به چند دلیل ممکن است نیاز به کولونوسکوپی داشته باشید:

1.برای بررسی وجود پولیپ یا سرطان در روده بزرگ و راست روده

از این آزمایش می توان برای غربالگری سرطان کولورکتال استفاده کرد. غربالگری به دنبال سرطان در افرادی است که علائمی ندارند. اگر در طول کولونوسکوپی نواحی غیرطبیعی دیده شود، می توان آنها را بیوپسی و از نظر سرطان آزمایش کرد.

 این کار با عبور دادن ابزارهای بلند و نازک از پایین کولونوسکوپ، مانند (موچین) برای جمع آوری نمونه ها انجام می شود. کولونوسکوپی غربالگری همچنین می‌تواند از برخی سرطان‌های روده بزرگ با پیدا کردن و برداشتن پولیپ‌ها قبل از تبدیل شدن به سرطان جلوگیری کند.

اگرقبلا سرطان روده بزرگ یا رکتوم داشته اید، می توان از کولونوسکوپی برای جستجوی تومورهای جدید نیز استفاده کرد.

2. اگر در روده بزرگ یا راست روده مشکل دارید

کولونوسکوپی همچنین می تواند برای جستجوی علل یا علائمی که ممکن است از سرطان روده بزرگ یا رکتوم باشد (مانند تغییرات در حرکات روده، خونریزی از رکتوم یا کاهش وزن غیرقابل توضیح) استفاده شود.

3. مشکلی در روده بزرگ یا راست روده دارید که نیاز به درمان دارد

کولونوسکوپی می تواند برای درمان برخی از مشکلات در روده بزرگ یا رکتوم استفاده شود. به عنوان مثال، ابزارهایی را می توان با کولونوسکوپی برای برداشتن پولیپ یا سایر تومورهای کوچک  در روده بزرگ یا رکتوم فرستاد.

برای برخی از سرطان‌های پیشرفته که به دلیل بزرگ بودن  قابل برداشتن نیستند،می‌توان از کولونوسکوپی برای قرار دادن لوله سفت و سختی به نام استنت در بخشی از کولون یا رکتوم استفاده کرد تا به باز نگه داشتن آن کمک کند.

بیشتر بخوانید: علائم سرطان روده بزرگ

آمادگی های لازم قبل از انجام کولونوسکوپی

قبل از انجام کولونوسکوپی باید پزشک را از داروهایی که مصرف می کنید باخبر کنید و اگر به دارویی حساسیت دارید حتما به وی اطلاع دهید.

ممکن است از شما خواسته شود تا چند روز قبل از انجام آزمایش، مصرف داروهای رقیق کننده خون (از جمله آسپرین) یا برخی داروهای دیگر را متوقف کنید.

قبل از انجام آزمایش کولون و رکتوم باید خالی و تمیز باشند تا پزشک بتواند کل پوشش داخلی را در طول آزمایش ببیند. به این کار آماده سازی روده گفته می شود که راه های مختلفی برای انجام آن وجود دارد.

 از جمله قرص، مایعات و تنقیه (یا ترکیبی از روش ها). به عنوان مثال، ممکن است لازم باشد مقدار زیادی از یک محلول ملین مایع را عصر قبل از عمل بنوشید.

پاکسازی روده بزرگ و رکتوم می تواند ناخوشایند باشد چرا که  منجر به گذراندن زمان زیادی در دستشویی می شود. با این حال، روش های جدیدتری برای تمیز کردن روده در دسترس هستند که ممکن است آسان ترباشد. می توانید با پزشک خود در مورد سایر روش های آماده سازی روده صحبت کنید.

پزشکتان ممکن است  دستورالعمل های خاصی را چند روز قبل از موعد آزمایش به شما ارائه دهد. بسیارمهم است که این دستورالعمل ها را به دقت بخوانید.

شما ممکن است نیاز به خریدن مواد غذایی ملین داشته باشید یا حداقل یک روز قبل از آزمایش از یک رژیم غذایی خاص پیروی کنید.

لازم است که شب قبل از آزمایش،برای یک زمان مشخص چیزی نخورید یا ننوشید.

از آنجایی که از یک آرام بخش برای کمک به راحتی بیشتر شما در طول آزمایش استفاده می شود، به احتمال زیاد باید بعد از آزمایش به خانه بروید.

اگر خواب‌آلود بودید یا سرگیجه داشتید، ممکن است به کسی نیاز داشته باشید که به شما کمک کند تا به خانه برگردید.

نحوه انجام کولونوسکوپی

کولونوسکوپی معمولاً می تواند به عنوان یک روش سرپایی انجام شود و نیازی به بستری یا ماندن در بیمارستان ندارد.

قبل از شروع آزمایش، احتمالاً به شما یک آرام بخش داده می شود تا در طول عمل احساس آرامش و خواب آلودگی کنید.

در طول آزمایش، از شما خواسته می شود که به پهلو دراز بکشید و زانوهای خود را به سمت بالا بکشید. پزشک ممکن است قبل از قرار دادن کولونوسکوپ، انگشت دستکشی را وارد راست روده کند تا آن را معاینه کند.

 کولونوسکوپ با ژل روغن کاری می شود تا به راحتی وارد رکتوم شود. سپس تا انتهای کولون که سکوم نامیده می شود عبور می کند.

ممکن است زمانی که کولونوسکوپ وارد روده بزرگ می شود یا بیشتر به سمت بالا فشار داده می شود، میل به اجابت مزاج داشته باشید.

 پزشک همچنین هوا را از طریق کولونوسکوپ وارد کولون می‌کند تا دید را بهتر و انجام آزمایش را آسان‌تر کند. تنفس عمیق و آهسته از طریق دهان می تواند به کاهش هر گونه درد و ناراحتی کمک کند.

 هنگامی که کولونوسکوپ به آرامی برداشته می شود، پزشک با دقت به دیواره های داخلی کولون و رکتوم نگاه می کند.

اگر پولیپ کوچکی پیدا شود، ممکن است برداشته شود و سپس به آزمایشگاه فرستاده شود تا از نظر سرطانی بودن بررسی شود.

پولیپ های کوچک ممکن است در طول زمان تبدیل به سرطان شوند. اگر پزشک شما متوجه وجود پولیپ یا تومور بزرگتر یا هر چیز غیر طبیعی دیگر شود، قطعه کوچکی از آن را بوسیله کولونوسکوپ بیوپسی می کند.

این نمونه ها در آزمایشگاه بررسی می شود تا از خوش خیم بودن آن ها مطمئن شویم.

آزمایش کولونوسکوپی معمولاً حدود 30 دقیقه طول می کشد، اما اگر یک یا چند پولیپ پیدا و برداشته شود ممکن است بیشتر طول بکشد.

بعد ازانجام کولونوسکوپی چکارکنیم؟

پس از انجام آزمایش، برای مدتی از نزدیک تحت نظر خواهید بود تا مطمئن شوید که هیچ عارضه ای ندارید.

پزشک یا پرستار شما دستورالعمل‌های خاصی را در مورد  باید و نباید های شما بعد از آزمایش به شما ارائه می دهد.

از آنجایی که در طول آزمایش هوا به روده بزرگ و رکتوم پمپ می شود، ممکن است برای مدتی بعد از آزمایش احساس نفخ یا گرفتگی داشته باشید.

اگر در آزمایش بیوپسی انجام شود، نتایج معمولاً ظرف چند روز در دسترس خواهد بود. البته برخی از آزمایش‌ها روی نمونه‌های بیوپسی ممکن است بیشتر طول بکشد.

 عوارض کولونوسکوپی

کولونوسکوپی معمولا بی خطر است، اما ممکن است خطرات زیر وجود داشته باشد:

• خون ریزی:  اگر پولیپ برداشته شود یا بیوپسی در طول کولونوسکوپی انجام شود، ممکن است یک یا دو روز پس از آزمایش متوجه مقداری خون در مدفوع خود شوید. خونریزی شدید غیرمعمول است، اما در موارد نادر خونریزی ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.

• سوراخ شدن دیواره روده بزرگ یا رکتوم : این اتفاق نادر است، اما می تواند یک تهدید خطرناک باشد و ممکن است نیاز به ترمیم سوراخ با جراحی داشته باشد.
• واکنش به بیهوشی

آنچه که در این مطلب گفته شد مجموعه ای از اتفاقاتی بود که قبل، بعد و در طول کولونوسکوپی اتفاق می افتد،اما تجربه شما ممکن است کمی با آن متفاوت باشد.

 و این به عواملی مانند دلایل انجام آن ،میزان سلامتی شما ومحل انجام آزمایش بستگی دارد.