شیمی درمانی چگونه انجام می شود؟

گذشته از ما خیلی دور نیست، اگر بخواهیم به طور دقیق آنچه بر علوم پزشکی گذشته است را در طیفی از مراحل پیشرفت در نظر بگیریم خواهیم دید که چگونه گام های آهسته آن در چند دهه اخیر چابک تر و پر سرعت شده است. شاید تا چند دهه گذشته بسیاری از بیماری ها سرنوشتی مرگ بار داشت بدون علتیابی، بدون تشخیص و بدون درمان.

روش انجام شیمی درمانی

یکی از بیماری هایی که حالا با عبارت سرطان شناخته می شود می توانست به راحتی بیمار را به کام مرگ کشد، مرگی که هیچ گاه علت آن را نمی توانستند دریابند. اما روز به روز حوزه پزشکی شاهد زایش علم، تکنولوژی و فناوری بود. طوری که حالا حتی سرطان ها نیز می توانند درمان شوند و دیگر بیماری های صعب العلاج گذشته با مرگ گره نمی خورد.

یکی از راه های درمانی سرطان ها در حال حاضر شیمی درمانی است. محقیقین بر آن هستند این روش را در دریاچه علوم پزشکی و تکنولوژی همسو با آن بغلتانند تا بتوانند نقص ها، عوارض و معایب آن را بزودایند. در ادامه این نوشتار با تمامی ابعاد این راه درمانی آشنا خواهید شد.

شیمی درمانی چیست؟

در ابتدا بهتر است توضیح مختصری درباره فرآیند به وجود آمدن سرطان دهیم. سلول های بدن مداوما در حال تکثیر و جایگزینی هستند. زمانی که سلول ها به طور غیر طبیعی تکثیر شوند، می توانند ایجاد سرطان کنند. دارو هایی که در شیمی درمانی استفاده می شود می تواند مانع از تکثیر سلول های سرطانی شود. این دارو ها گاها وارد جریان خون شده و یا تنها محل بروز سرطان را نشانه می گیرند.

شیمی درمانی در حال حاضر برای درمان انواع سرطان ها مورد استفاده قرار می گیرد. این راه درمانی با تاثیر بر سلول های سرطانی می تواند از رشد  تکثیر آن ها جلوگیری کند.

لازم به ذکر است که میزان بهبودی با این روش بر مبنای میزان پیشرفت سرطان خواهد بود در ادامه بیشتر درباره میزان و طول دوره های این روش درمانی خواهید خواند.

مراحل شیمی درمانی

داروهای مورد استفاه در این روش درمانی چهار عمل اصلی را بر روی سلول های سرطانی انجام خواهند داد:

• مانع از تقسیم سلول می شوند.
• آنچه را که سلول برای رشد از آن تغذیه می کند را هدف قرار می دهد.
• سلول های سرطانی را کنترل کرده و باعث خودکشی آن ها می شود ( خزان یاخته ای)
• از تولید مویرگ های تازه برای تغذیه سلول های جلوگیری می کند.

به یاد داشته باشید  ” فرضه متاستاز “ در این روش درمانی سرطان هنوز جای بحث دارد. چرا که برخی معتقدند با جلوگیری از خون رسانی به سلول های سرطانی ممکن است آن ها در مقابل درمان مقاوم شوند و این همان فرضیه متاستاز است و گروهی نیز معتقدند با هدف قرار دادن پروتئین ها می توان احتمال متاستاز را کاهش داد.

 

دوره های شیمی درمانی

برای درمان و رسیدن به بهبودی کامل نیاز است بیمار بنابر تشخیص فوق تخصص آنکولوژی داروهای مورد نیاز را به صورت منظم مصرف کند.

پس از آن جلسات شیمی درمانی آغاز خواهد شد. در ادامه بر مبنای میزان و پیشرفت سرطان مقدار دوز مصرفی در زمان شیمی درمانی برای بیمار تعیین می شود. در صورتی که تشخیص داده شود بیمار به بیش از یک جلسه به شیمی درمانی نیاز دارد لازم است بین استفاده از آن دوره هایی را برای استراحت بیمار تعیین کنند. مثلا ممکن است پس از یک جلسه یک هفته بیمار استراحت داشته باشد.

در خلال برنامه های شیمی درمانی وجود یک مشاور و یا روانشناس می تواند بیمار را از لحاظ روحی و روانی آماده مقابله با این بیماری کند.

عوارض شیمی درمانی

قطعا تا سخن از عوارض این شیوه درمانی به میان می آید، ریزش مو ها به ذهن خطور می کند. باید بیان کنیم که شیمی درمانی مانند دیگر درمان ها می تواند علی رغم بهبودی، برای بیمار عوارضی را نیز به دنبال داشته باشد. اما خوشبختانه در حال حاضر با پیشرفت علوم محقیقین سعی داشته اند با روش های مختلف میزان این عوارض را به حداقل رسانند.

شایع ترین عوارض شیمی درمانی عبارت اند از:

• تهوع و استفراغ
• ریزش مو
• احساس خستگی و بی حالی
• ابتلا به عفونت به دلیل کاهش میزان گلبول های سفید خون
• خونریزی و کاهش پلاکت های خونی
• کم خونی ناشی از کاهش گلبول های قرمز
• التهاب مخاطی
• بی اشتهایی
• مشکلات در بارداری
• مشکلات گوارشی

چگونه از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی جلوگیری کنیم ؟

معمولاً همراه با شیمی‌درمانی، داروهایی برای جلوگ‍‍‍یری از حالت تهوع و استفراغ تجویز می‌شود. با این همه اگر نکات زیر را رعایت کنید حالت تهوع و استفراغ شما کمتر خواهد شد:

۱-در طول روز، خوردن شش وعده غذای اصلی توصیه می‌شود. (دفعات غذا خوردن را بیشتر ولی مقدارش را کم کنید) غذا را خوب بجوید تا آسانتر هضم شود.
۲-به آهستگی بخورید و بنوشید.
۳-سعی کنید ظاهر غذاها اشتهاآور باشد و از غذاهایی که هضم راحت‌تری دارند مصرف کنید.
۴-بهتر است در سه روز اول پس از شیمی‌درمانی از گوشت سفید مثل مرغ و ماهی استفاده شود و پس از این مدت می‌توان از گوشت قرمز بخصوص ماهیچه استفاده کرد. غذاهایی که کمی ترش یا شور هستند گاهی بهتر تحمل می‌شوند.
۵-شستشوی دهان و دندان قبل و بعد از هر وعده غذایی به شما کمک خواهد کرد.
۶-ازخوردن غذاهای خیلی شیرین، خیلی چرب، سرخ شده و خیلی محرک (ادویه ای) خودداری کنید.
۷-روز تزریق داروی شیمی‌درمانی، غذاهای سنگین که هضمش دشوار است، نخورید.
۸-یک ساعت قبل از شیمی‌درمانی غذای سبک به مقدارکم بخورید.
۹- آب میوه های خنک و کم شیرین مثل آب سیب یا انگور، مدتی قبل یا مدتی بعد از غذا بخورید نه همراه آن.
۱۰-از رفت و آمد در محل‌هایی که بوهای گوناگون مثل بوی پخت و پز، دود سیگار یا عطرهای تند به مشام می‌رسد پرهیز نمائید.
۱۱-بعد از خوردن غذا تا 2 ساعت به حالت نشسته روی صندلی استراحت کنید و از دراز کشیدن خودداری کنید.
۱۲-خوردن مقدار کمی کشک پاستوریزه و یا نوشیدن چای زنجبیل پس از صرف غذا در کاهش تهوع و استفراغ مؤثر است

آیا شیمی درمانی موثر خواهد بود؟

در ابتدا باید بیان کنیم که این راه درمانی به عواملی نظیر: سن بیمار، نوع، منطقه و میزان شیوع بیماری، بیماری های زمینه ای و به طور کلی سلامت عمومی بیمار بستگی خواهد داشت.

گزارش ها حاکی از آن است که تا کنون افراد بسیاری با شیمی درمانی توانسته اند بدون عود مجدد سرطان بهبود یابند. در مواقعی نیز برای تاثیر بیشتر و بهبودی کامل نیاز بوده است در کنار شیمی درمانی از پرتو درمانی و یا جراحی نیز استفاده شود. اما در زمانی که سرطان پیشرفت زیادی کرده باشد، این روش درمانی می تواند برخی از علائم را کاهش دهد که در اصلاح به آن ” شیمی درمانی تسکینی ” گفته می شود.

 

چند نکته درباره شیمی درمانی

به یاد داشته باشید شیمی درمانی دارای عوارض جانبی خواهد بود، بنابراین باید بیمار در شرایط حمایتی قرار گیرد و در صورت امکان از مشاوره های روان درمانی استفاده کند.

این روش توانسته در بسیاری از مواقع موجب بهبودی بیمار شود، اما ممکن است بیمارانی نیز با این روش درمانی به بهبودی کامل دست نیابند که این نیز تا حدود بسیاری به وضعیت بیماری بیمار و سطح بیماری او بستگی دارد.

سخن پایانی

سرطان پایان زندگی نیست، این نیز تنها یک شعار نیست. کم نیستند افراد بسیاری که با روحیه بالا و پذیرش شرایط بیماری خود همراه با پیگیری راه های درمانی توانسته اند به بهبودی کامل دست یابند. بنابراین اگر به تازگی تشخیص سرطان را دریافت کرده اید پیشنهاد می کنیم درباره روند درمان به بهترین فوق تخصص آنکولوژی مراجعه کنید.

راه های ارتباطی با دکتر معصومه صابریان فوق تخصص آنکولوژی و هماتولوژی:

• تهران، خیابان ولیعصر، بالاتر از پارک ملت، ایستگاه خبرنگاران، برج جم، طبقه اول، واحد۴
• (021) 22014532 – 22013068
• (0938) 6921414 – (0938) 8907079
• info@drsaberian.com
• صفحه اینستاگرام