سرطان تخمدان و روش های درمان آن

سرطان تخمدان یک از بیماری هایی است که زنان را تحت تأثیر قرار می دهد. در این شکل از سرطان، سلول های خاصی در تخمدان غیرطبیعی می شوند و به صورت غیر قابل کنترل تکثیر می شوند تا تومور ایجاد شود. تخمدان ها ارگان های تولید مثل خانم ها هستند که در آنها سلول های تخمک تولید می شوند. در حدود 90 درصد موارد، سرطان تخمدان بعد از 40 سالگی رخ می دهد و در برخی موارد بعد از 60 سالگی نیز رخ می دهد.

سرطان تخمدان در واقع یک نوع از سرطان است که در آن یک یا هردو تخمدان درگیر بیماری می شوند.این عارضه باعث می شود که تخمک گذاری و هورمون های استروژن و پروژسترون تحت تاثیر قرار بگیرند و دچار اختلال شوند. سرطان تخمدان اغلب تا پیش از گسترش یافتن در لگن و حفره شکمی قابل شناسایی نیست؛ بنابراین علائم بسیار آشکاری در زمان وقوع نخواهد داشت. زمانی که بیماری یا سرطان تخمدان در مراحل پیشرفته باشد درمان آن دشوار خواهد بود، اما به طور کلی احتمال موفقیت در درمان سرطان تخمدان در مراحل اولیه (Early-Stage) بیشتر می باشد و شانس بهبودی در افرادی که چکاب های دوره ای دارند و زودهنگام متوجه این عارضه می شوند بیشتر دیده می شود. بنابراین باید به علائم و نشانه های این بیماری دقت کنید و مراقب سلامتی خود باشید.

سرطان تخمدان چگونه شکل می گیرد؟

شایع ترین شکل سرطان تخمدان ها در سلول های اپی تلیال موجود در سطح تخمدان بوجود می آید. با این حال، برخی از محققین معتقدند كه بیشتر سرطان های تخمدان در انتهای یكی از لوله های فالوپی در سلول های اپی تلیال در حاشیه انشعابات شیپوری مانند لوله های فالوپ شروع می شوند سپس سلول های سرطانی به تخمدان مهاجرت می كنند.

سرطان همچنین می تواند در سلول های اپی تلیال که لایه شکمی (حفره) را تشکیل می دهند، آغاز شود. این شکل از سرطان، به نام سرطان اولیه صفاقی می باشد. سرطان صفاقی اولیه غالباً در تخمدان ها شیوع دارد. همچنین می تواند بعد از برداشتن تخمدان ها نیز ایجاد شوند.

در بعضی موارد، تومورهای سرطانی می توانند به بافت اطراف حمله کرده و در قسمت های دیگر بدن گسترش یابند. اگر سرطان تخمدان گسترش یابد، تومورهای سرطانی بیشتر در حفره شکم یا روی سطوح اندام های مجاور مانند مثانه یا روده بزرگ ظاهر می شوند. تومورهایی که از یک محل شروع می شوند و سپس به مناطق دیگر بدن سرایت می کنند که سرطان متاستاتیک نامیده می شوند.

جلوگیری از کسیت تخمدان

به منظور پیشگیری از بروز سرطان تخمدان بهتر است که شما سبک زندگی خود و به خصوص تغذیه و رژیم غذایی را رعایت نمایید. داشتن فعالیت های منظم ورزشی به شما کمک می کند که سلامت عمومی بدن و میزان سیستم ایمنی را ارتقا ببخشید. داشتن وضعیت عمومی سالم و مقاوم به شما در مبارزه با انواع بیماری ها کمک می کند از این رو سعی کنید که موارد زیر را نیز مد نظر قرار دهید.

از مواد غذایی که حاوی فیبر هستند استفاده کنید و از خوردن چربی های اشباع شده پرهیز کنید.
(چربی های اشباع شده باعث ایجاد کیست تخمدان میشوند.)
قند خون را در بدن با خوردن غذای کمتری کنترل نمایید. سعی کنید در خوردن مواد غذایی دقت نمایید .
ورزش گزینه مناسبی برای جلوگیری از کیست تخمدان است، سعی کنید فعالیت های روز مره خود را افزایش دهید. (حتی در کسانی که تحت درمان هستند هم ورزش توصیه میشود.
اگر قند خون شما ثابت بماند بهتر است روزانه یه وعده از پروتئین در غذاهای خود استفاده نمایید. تا حد امکان از لبنیاتی که چربی کمی دارند استفاده نمایید.
به جای سرخ نمودن مواد غذایی آنها را آبپز یا بخار پز کنید چون سرخ کردن غذاها موجب می شود. چربی زیادی وارد بدن شده و موجب ایجاد کیست تخمدان می شود.

علائم سرطان تخمدان

در مراحل اولیه این سرطان معمولا علائم بالینی دیده نمی شود اما با ورود به مراحل پیشرفته ممکن است که عوارض و علائم خود را نمایان سازند که باید به آن ها توجه ویژه داشته باشید.در مراحل پیشرفته و شیوع سریع سرطان تخمدان علامت های غیر اختصاصی دیده می شود که با بیماری های خوش خیمی نظیر سندروم روده تحریک پذیر و یبوست اشتباه گرفته می شود، این علائم متاسفانه در برخی از بیماری ها مشترک بوده و فرد مبتلا را از احتمال به سرطان تخمدان دور می سازد، اما انجام آزمایشاتی نظیر بررسی فاکتور روما می تواند به غربالگری و تشخیص سرطان تخمدان کمک کند. نکته ای که در این بین وجود دارد توجه و اهمیت به چکاپ های دوره ای سرطان است که باید هر خانمی در طول سال انجام دهد . این روش ارزیابی که به تائید FDA رسیده است با استفاده از اندیکاسیون های CA-125 و HE4 به تشخیص تومورهای تخمدان با دقت و حساسیتی بالا می پردازد و می تواند در اولین مراحل ابتلای فرد به این دسته بیماری ها کمک بزرگی برای شروع دوره درمان و بهبودی بیمار در پی داشته باشد.

اما به طور کلی نشانه های سرطان تخمدان شامل موارد زیر است :

احساس نفخ یا تورم شکم که با درد و دل پیچه همراه است
احساس سیری سریع در زمان غذا خوردن و عدم تمایل به تناول غذا
کاهش وزن بدون اختیار و بدون رژیم غذایی
ناراحتی در ناحیه لگن و احساس درد در کمر
تغییر در عادات روده مانند یبوست
تکرر ادرار و ادرار با درد

در مراحل اولیه سرطان تخمدان معمولاً علائم قابل توجهی بروز نمی کند. با پیشرفت سرطان، علائم و نشانه ها می توانند شامل:

درد یا احساس سنگینی در ناحیه لگن یا شکم تحتانی
احساس سیری زودهنگام حین خوردن غذا و یا از دست دادن اشتها
تغییر در عادت های ادراری یا روده باشد (نیاز به تخلیه سریع مثانه یا روده)
نفخ ( که به صورت مداوم نیست)
خونریزی واژن بین دوره های قاعدگی یا بعد از یائسگی
احساس درد در ناحیه کمر
خستگی شدید (احساس خستگی بسیار)
کاهش وزن غیر عادی

با این حال، این تغییرات می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد و داشتن یک یا چند مورد از این علائم به این معنی نیست که یک زن مبتلا به سرطان تخمدان است.

علل بروز سرطان تخمدان

چرا به سرطان تخمدان مبتلا می شویم؟ سرطان تخمدان هم مانند سایر سرطان ها از تکثیر و یا تبدیل سلول های طبیعی به سلول های سرطانی و غیر طبیعی ایجاد می شود.زمانی که جهش ژنتیکی یا سایر عوامل روند تولید سلول ها را دچار خلل نمایند در هر عضوی از بدن که عملکرد سلولی دچار خلل شود، سرطان بروز می کند. سرطان تخمدان نیز از این قاعده خارج نبوده و خود انواع مختلفی دارد.

انواع سرطان تخمدان بر اساس نوع سلولی که سرطان از آنجا آغاز می شود تعیین می شود که در مجموع شامل یکی از گزینه های زیر است:

تومورهای اپیتلیالی (Epithelial tumor): سلول های قشر نازک موجود در سطح خارجی تخمدان ها باعث بروز این نوع سرطان می شوند و درحدود 90% از سرطان های تخمدان را شامل می شود.
تومورهای استرومال :(Stromal Tumors) این نوع از سرطان از سلول های بافت تخمدان که تولید کننده هورمون ها هستند آغاز می شود. این نوع از تومورها اغلب در مراحل اولیه سرطان شناسایی می شوند . حدود 7%از سرطان های تخمدان از نوع استرومال هستند.
تومورهای رده جنسی (Germ cell Tumor):این نوع از سرطان از سلول های تخمک گذار آغاز شده و اغلب در زنان جوان مشاهده می شود.

چه مواردی ابتلابه سرطان تخمدان را افزایش می دهد ؟

برخی از عوامل هستند که تاثیرات مستقیمی در ابتلای فرد به سرطان تخمدان دارند، از این رو شناخت آن ها کمک می کند تا نسبت به جلوگیری از آن اقدام نمایید. به طور کلی علت قطعی برای سرطان تخمدان شناسایی نشده است اما ریسک فاکتورهایی موجود هستند که ابتلای افراد به سرطان تخمدان را افزایش می دهند . در زیر به مهم ترین عوامل ایجاد کننده سرطان تخمدان اشاره نموده ایم :

سن اولین عاملی است که می توان برای ابتلا به سرطان تخمدان در نظر گرفت، معمولا سن ریسک پذیر برای این بیماری 50-60 سال است.
داشتن سابقه خانوادی عامل دیگری است که می تواند در ابتلای خانم ها موثر باشد، اگر در نزدیکان فردی را می شناسید که به این بیماری مبتلا شده است شما نیز حتما چکاپ های لازم را انجام دهید.
درمان جایگزین با هورمون استروژن به ویژه چنانچه این درمان طولانی مدت و با دوز بالا باشد.
قاعدگی های زود هنگام و قاعدگی های طولانی مدت، اگرسن شروع قاعدگی پیش از 12 سالگی و پایان آن پس از 52 سالگی احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می دهد.
مشکلات باروری و عدم باروری فرد نیز در این بیماری تاثیر گذار است .
درمان های ناباروری و مصرف داروهایی که به این منظور بدون در نظر گرفتن شرایط بدنی فرد مصرف می شود
استعمال دخانیات و مصرف نوشیدنی های الکلی
استفاده از دستگاه های داخل رحمی
ابتلای فرد به سندروم تخمدان پلی کیستیک
چاقی و اضافه وزن
استرس

آیا سرطان تخمدان ارثی است؟

برخی از سرطان های تخمدان ممکن است به نسل بعد نیز منتقل شود. این سرطان ها به عنوان سرطان های ارثی توصیف شده که با جهش های ژن ارثی همراه هستند. سرطان های تخمدان ارثی نسبت به موارد غیر ارثی به سرعت در بدن پراکنده می شوند.

درمان سرطان تخمدان چیست؟

شیمی درمانی: گاهی اوقات برای از بین بردن سلول های سرطانی، ممکن است بنا به تشخیص پزشک بهترین متخصص آنکولوژی به شیمی درمانی احتیاج باشد. معمولاً این داروهای قدرتمند را از تزریق وریدی وارد بدن شود. اما در برای به نتیجه رسیدن سریع تزریق از طریق شکم صورت می گیرد.

پرتودرمانی: یکی از روش های بسیار موثر در از بین بردن سلول های سرطانی می باشد. پرتوهای تابیده شده از دستگاه های مخصوص پرتودرمانی شامل امواج پر انرژی به صورت دقیق به سلول های سرطانی تابیده می شود و آنها را از بین می برد.

هورمون درمانی: در برخی موارد، پزشک ممکن است استفاده از هورمون یا داروهای مهار کننده سرطان را پیشنهاد دهد. این روش درمانی بیشتر برای درمان تومورهای استرومائی تخمدان انجام می شود، نه سرطان اپی تلیال تخمدان.

درمان هدفمند: این روش های درمانی از داروهای جدیدتری استفاده می شود که ضمن آسیب اندک به سلول های طبیعی اطراف سلول های سرطانی را پیدا و حمله کنند. با استفاده از این روش جلوی رشد، تقسیم یا تثبیت سلول های سرطانی گرفته می شود. این داروها یا به صورت خوراکی یا به صورت وریدی به بیمار تزریق می شود.

عمل جراحی: یکی از روش های بسیار مهم در درمان سرطان تخمدان، عمل جراحی می باشد. اما جراح در ابتدا یک بخش کوچکی از توده را برداشته و برای انجام بررسی های بیشتر درباره خوش خیم یا بدخیمی توده آن را به پاتولوژی ارسال می کند که این روش بیوپسی دارد. پس از تایید سرطان ، جراح برای خارج کردن تومور اقدام از طریق جراحی اقدام می کند.

احتمال انجام جراحی کاملا بستگی به میزان گسترش سرطان دارد. در برخی موارد ممکن است تخمدان ها، رحم، دهانه رحم یا لوله های فالوپ از بین بروند. سایر بافت هایی که به طور معمول برداشته می شوند شامل غدد لنفاوی، امنتوم (پیش بند چربی که روده ها را پوشانده است) و توده سرطانی می باشد. اگر بیمار در مراحل اولیه سرطان باشد و قصد داشته باشند تا در آینده بچه دار شود ممکن است جراح تمام اندام های تولیدمثل را خارج نکند.

سخن آخر

سرطان تخمدان جز یکی از بیماری هایی است که در مراحل اولیه تشخیص داده نمی شود و زمانی تشخیص داده می شود که بیماری بسیار پیشرفت کرده باشد. بنابراین بهتر است اگر در خانواده خود سابقه ابتلا سرطان تخمدان دارید با پزشک متخصص خود در این باره مشاوره های لازم را انجام دهید تا بررسی های لازم صورت گیرد.