کولونوسکوپی چیست و چگونه انجام می شود؟

کولونوسکوپی یک روش پزشکی حیاتی است که به متخصصان اجازه می دهد تا پوشش داخلی روده بزرگ و راست روده را بررسی کنند. این روش برای تشخیص بیماری های مختلف دستگاه گوارش، از جمله سرطان کولورکتال، پولیپ و بیماری التهابی روده بسیار مهم است. در این مقاله، کولونوسکوپی چیست، چرا انجام می شود، آماده سازی مورد نیاز، خود روش و روند بهبودی را بررسی خواهیم کرد.

چرا کولونوسکوپی انجام می شود؟

به چند دلیل ممکن است نیاز به کولونوسکوپی داشته باشید:

1. غربالگری سرطان کولورکتال: توصیه می شود که بزرگسالان غربالگری سرطان کولورکتال را از سن 45 سالگی شروع کنند، به خصوص اگر دارای عوامل خطرزا مانند سابقه خانوادگی بیماری یا سندرم های ژنتیکی خاص باشند.

2. تشخیص علائم: کولونوسکوپی اغلب برای بررسی علائمی مانند درد شکم، خونریزی مقعدی، اسهال مزمن یا تغییر در عادات روده استفاده می شود.

3. غربالگری و نظارت: برای بیمارانی که سابقه پولیپ کولورکتال یا بیماری های التهابی روده مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو دارند، کولونوسکوپی منظم می تواند به نظارت بر وضعیت آنها و تشخیص زودهنگام هرگونه تغییر کمک کند.

4. بیوپسی: اگر در حین عمل موارد ناهنجاری مشاهده شود، پزشک می تواند برای تجزیه و تحلیل بیشتر از بافت نمونه برداری کند.

آمادگی های لازم قبل از انجام کولونوسکوپی

قبل از انجام کولونوسکوپی باید پزشک را از داروهایی که مصرف می کنید باخبر کنید و اگر به دارویی حساسیت دارید حتما به وی اطلاع دهید.
ممکن است از شما خواسته شود تا چند روز قبل از انجام آزمایش، مصرف داروهای رقیق کننده خون (از جمله آسپرین) یا برخی داروهای دیگر را متوقف کنید.
قبل از انجام آزمایش کولون و رکتوم باید خالی و تمیز باشند تا پزشک بتواند کل پوشش داخلی را در طول آزمایش ببیند. به این کار آماده سازی روده گفته می شود که راه های مختلفی برای انجام آن وجود دارد.
از جمله قرص، مایعات و تنقیه (یا ترکیبی از روش ها). به عنوان مثال، ممکن است لازم باشد مقدار زیادی از یک محلول ملین مایع را عصر قبل از عمل بنوشید.
پاکسازی روده بزرگ و رکتوم می تواند ناخوشایند باشد چرا که منجر به گذراندن زمان زیادی در دستشویی می شود. با این حال، روش های جدیدتری برای تمیز کردن روده در دسترس هستند که ممکن است آسان ترباشد. می توانید با پزشک خود در مورد سایر روش های آماده سازی روده صحبت کنید.
پزشکتان ممکن است دستورالعمل های خاصی را چند روز قبل از موعد آزمایش به شما ارائه دهد. بسیارمهم است که این دستورالعمل ها را به دقت بخوانید.
شما ممکن است نیاز به خریدن مواد غذایی ملین داشته باشید یا حداقل یک روز قبل از آزمایش از یک رژیم غذایی خاص پیروی کنید.
لازم است که شب قبل از آزمایش،برای یک زمان مشخص چیزی نخورید یا ننوشید.
از آنجایی که از یک آرام بخش برای کمک به راحتی بیشتر شما در طول آزمایش استفاده می شود، به احتمال زیاد باید بعد از آزمایش به خانه بروید.
اگر خواب‌آلود بودید یا سرگیجه داشتید، ممکن است به کسی نیاز داشته باشید که به شما کمک کند تا به خانه برگردید.

بیشتر بخوانید: علائم سرطان روده بزرگ

نحوه انجام کولونوسکوپی

کولونوسکوپی معمولا بین 30 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. در اینجا مروری گام به گام از نحوه اجرای آن آورده شده است:

1. آرامبخشی: به بیماران یک آرامبخش یا بی حس کننده داده می شود تا به آنها کمک کند تا آرام شوند و ناراحتی را در طول عمل به حداقل برسانند. برخی ممکن است بیدار بمانند اما آرام باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تحت آرامبخشی عمیق قرار بگیرند.

2. وضعیت: بیمار به پهلو، معمولاً با زانوهای کشیده شده به سمت قفسه سینه، قرار می گیرد تا دسترسی راحت تر به راست روده را تسهیل کند.

3. جاگذاری کولونوسکوپ: پزشک کولونوسکوپ را به آرامی وارد رکتوم می کند و آن را به آرامی از طریق کولون پیش می برد. این دوربین مجهز به نور و دوربین است که تصاویر را در زمان واقعی به مانیتور ارسال می کند تا پزشک معاینه کند.

4. تورم روده بزرگ: برای مشاهده بهتر، پزشک ممکن است روده بزرگ را با هوا یا دی اکسید کربن باد کند. این به گسترش روده بزرگ و ایجاد دید واضح تر پوشش کمک می کند.

5. معاینه: با پیشرفت کولونوسکوپ، پزشک به دقت کولون را برای هر گونه ناهنجاری مانند پولیپ، ضایعات یا علائم التهاب بررسی می کند. در صورت یافتن پولیپ، می توان از طریق کولونوسکوپ آن را خارج کرد.

6. بیوپسی: اگر پزشک نواحی مشکوک را ببیند، ممکن است نمونه های کوچکی از بافت برای تجزیه و تحلیل بیشتر بگیرد. این کار با استفاده از ابزارهای ویژه ای که از کولونوسکوپ عبور می کنند انجام می شود.

7. برداشتن کولونوسکوپ: پس از تکمیل معاینه، کولونوسکوپ به آرامی خارج می شود در حالی که پزشک برای آخرین بار پوشش روده بزرگ را بررسی می کند.

8. تکمیل: عمل به پایان می رسد و بیماران برای مدت کوتاهی با از بین رفتن آرامبخش تحت نظر قرار می گیرند.

بهبودی پس از کولونوسکوپی

پس از کولونوسکوپی، بیماران معمولاً برای مدت کوتاهی در اتاق ریکاوری می مانند. در اینجا چیزی است که باید انتظار داشت:

1. نظارت: پزشکان متخصص علائم حیاتی بیمار را زیر نظر خواهند داشت و اطمینان حاصل می کنند که آنها به خوبی پس از آرامبخشی بهبود می یابند.

2. دستورالعمل های بعد از عمل: بیماران ممکن است دچار گرفتگی یا نفخ خفیف شوند زیرا هوای مورد استفاده برای باد کردن روده بزرگ خارج می شود. معمولاً به آنها توصیه می شود که با مایعات شروع کنند و به تدریج به حالت عادی خود برگردند.

3. اجتناب از برخی فعالیتها: به دلیل آرامبخشی، بیماران نباید حداقل تا 24 ساعت پس از عمل رانندگی کنند، با ماشین آلات سنگین کار کنند یا تصمیمات مهمی بگیرند.

4. مراقبت های بعدی: پزشک در مورد یافته های کولونوسکوپی و هر مرحله پیگیری لازم صحبت خواهد کرد. اگر پولیپ‌ها برداشته شوند یا نمونه‌برداری انجام شود، ممکن است چند روز طول بکشد تا نتایج حاصل شود.

عوارض کولونوسکوپی

کولونوسکوپی معمولا بی خطر است، اما ممکن است خطرات زیر وجود داشته باشد:

خون ریزی: اگر پولیپ برداشته شود یا بیوپسی در طول کولونوسکوپی انجام شود، ممکن است یک یا دو روز پس از آزمایش متوجه مقداری خون در مدفوع خود شوید. خونریزی شدید غیرمعمول است، اما در موارد نادر خونریزی ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.

سوراخ شدن دیواره روده بزرگ یا رکتوم : این اتفاق نادر است، اما می تواند یک تهدید خطرناک باشد و ممکن است نیاز به ترمیم سوراخ با جراحی داشته باشد.
واکنش به بیهوشی

جمع بندی نهایی

کولونوسکوپی ابزاری حیاتی در پزشکی ، به ویژه برای تشخیص زودهنگام سرطان کولورکتال و سایر مشکلات دستگاه گوارش است. درک آنچه که کولونوسکوپی مستلزم آن است، آمادگی لازم و خود این روش می تواند به کاهش هر گونه ترس یا نگرانی کمک کند. اگر علائمی دارید که نیاز به کولونوسکوپی دارد یا اگر قرار است غربالگری انجام شود، در صحبت با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در مورد برنامه ریزی این روش مهم تردید نکنید. غربالگری های منظم می تواند با تشخیص زودهنگام شرایطی که قابل درمان هستند، جان انسان ها را نجات دهد.