درمان هدفمند برای سرطان

درمان هدفمند، درمان سرطانی است که تغییرات ژنتیکی یا جهش هایی را که سلول های سالم را به سلول های سرطانی تبدیل می کند، مورد هدف قرار می دهد. این درمان به پزشکان کمک می کند تا سلول های سرطانی را بدون آسیب رساندن به سلول های سالم درمان کنند. درمان هدفمند می تواند انواع مختلفی از سرطان را درمان کند و می توان از آن همراه با سایر درمان های سرطان مانند شیمی درمانی استفاده کرد.

درمان هدفمند چیست؟

این درمان از داروها برای مورد هدف قرار دادن ژن ها و پروتئین های خاصی استفاده می کند که به زنده ماندن و رشد سلول های سرطانی کمک می کند.  درمان هدفمند می‌تواند بر محیط بافتی که سلول‌های سرطانی در آن رشد می‌کنند تأثیر بگذارد یا می‌تواند سلول‌های مرتبط با رشد سرطان مانند سلول‌های رگ‌های خونی را هدف قرار دهد.

درمان هدفمند چگونه برای درمان سرطان کار می کند؟

انواع مختلفی از سلول ها وجود دارند که قسمت های مختلف بدن را تشکیل می دهند. به عنوان مثال، سلول های خون، سلول های مغز و سلول های پوست وجود دارد که هر کدام کار خود را  دارد.

 سرطان زمانی شروع می شود که ژن های خاصی در سلول های سالم تغییر کرده و به مرور زمان غیر طبیعی شود. این تغییر جهش یا تغییر ژنتیکی نامیده می شود. ژن ها به سلول ها می گویند که چگونه پروتئین بسازند تا سلول کار کند. اگر ژن ها جهش پیدا کنند، این پروتئین ها نیز تغییر می کنند. این می تواند باعث شود که سلول ها بیش از حد یا خیلی سریع تقسیم شوند.

وقتی این اتفاق می‌افتد، سلول‌ها خیلی بیشتر از حد معمول عمر می‌کنند. این سلول ها خارج از کنترل رشد می کنند و تومور را تشکیل می دهند. هنگامی که پزشکان متوجه جهش ژنتیکی تبدیل سلول سالم به سلول سرطانی می شوند، بخش های خاصی از سلول های سرطانی را برای هدف قرار دادن برای درمان شناسایی می کنند. گاهی اوقات، اینها اهداف روی سطوح سلول های سرطانی هستند و گاهی نیز هدف، مواد درون سلول های سرطانی است.

برای توسعه درمان های هدفمند، محققان برای شناسایی تغییرات ژنتیکی خاص که به رشد و تغییر تومور کمک می کند، کار می کنند. این “هدف” دارو نامیده می شود. یک هدف ایده آل برای این نوع درمان، پروتئینی است که در سلول های سرطانی وجود داشته باشد اما در سلول های سالم وجود ندارد. هنگامی که محققان یک هدف را شناسایی کردند، یک درمان دارویی ایجاد می کنند که به آن حمله می کند.

در ادامه به صحبت های دکتر معصومه صابریان فوق تخصص آنکولوژی و هماتولوژی در این رابطه توجه بفرمایید.

انواع درمان هدفمند سرطان

انواع مختلفی از درمان هدفمند وجود دارد، بسته به ویژگی های خاص سرطان شناسایی شده است. برخی از درمان های هدفمند طراحی شده برای جلوگیری از رشد، تکثیر و بقای سلول های سرطانی عبارتند از:

آنتی بادی های مونوکلونال:

آنتی بادی های مونوکلونال که به عنوان آنتی بادی های درمانی نیز شناخته می شوند، پروتئین های سیستم ایمنی هستند که در آزمایشگاه تولید می شوند. این پروتئین ها بدن شما را برای یافتن نشانه هایی از پروتئین های مزاحم (آنتی ژن) که می توانند از چیزهایی مانند عفونت یا سلول های سرطانی ناشی شوند، جستجو می کنند. آنتی بادی ها این آنتی ژن ها را هدف قرار می دهند تا از شر مهاجمان خلاص شوند. آنتی بادی های مونوکلونال راه های مختلفی برای حمله به سلول های سرطانی دارند.

آنها ممکن است به طور مستقیم رشد سلول های سرطانی را متوقف کنند یا باعث شوند سلول های سرطانی خود تخریب شوند. آنها همچنین ممکن است برای حمل سمومی مانند عوامل شیمی درمانی یا مواد رادیواکتیو به سلول های تومور استفاده شوند تا باعث مرگ سلولی شوند. در ایمونوتراپی، آنتی بادی های مونوکلونال سلول های سرطانی را علامت گذاری می کنند تا توسط سیستم ایمنی بهتر دیده شوند و از بین بروند.

داروهای مولکولی کوچک:

این داروها به اهداف خاصی روی سلول‌های سرطانی متصل می‌شوند و از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کنند یا سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. داروهای مولکولی کوچک به دلیل وزن و اندازه مولکولی کم، بهتر می توانند به سلول ها دسترسی پیدا کنند و هدف اصلی خود را تعیین کنند. برخی از نمونه‌های داروهای مولکولی کوچک شامل مهارکننده‌های گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی (EGFR)، مهارکننده‌های رگ‌زایی و القاکننده‌های آپوپتوز هستند.

مهارکننده های EGFR

گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی (EGFR) پروتئینی است که در سطح برخی از سلول های طبیعی یافت می شود و به رشد سلولی کمک می کند. وقتی سلول های سرطانی تعداد زیادی از این گیرنده ها را داشته باشند، می توانند به سرعت رشد کرده و تقسیم شوند. مهارکننده‌های EGFR در درمان هدفمند برای مسدود کردن این پروتئین‌ها و جلوگیری از رشد سرطان استفاده می‌شوند.

مهارکننده‌های رگ‌زایی یا آنژیوژنز:

 سلول‌های سرطانی مانند همه اندام‌ها و بافت‌ها دارای رگ‌های خونی هستند که برای بقای اکسیژن و مواد مغذی به آن‌ها متکی هستند. برای اطمینان از دریافت اکسیژن و مواد مغذی کافی، سلول‌های سرطانی سیگنال‌های شیمیایی ارسال می‌کنند و رگ‌های خونی آن‌ها را تشویق می‌کنند تا به رشد خود ادامه دهند. مهارکننده‌های رگ‌ زایی این سیگنال‌ها و خون سلول‌های سرطانی را مسدود می‌کنند.

تومورها برای رشد به منبعی از خون نیاز دارند و بدون آن نمی‌توانند رشد یا گسترش پیدا کنند. ایده پشت مهارکننده‌های رگ‌زایی جلوگیری یا مسدود کردن عرضه رگ‌های خونی تغذیه‌کننده تومورها به منظور گرسنگی دادن به تومورها است.

 مهارکننده‌های رگ‌زایی رشد تومورها را مسدود نمی‌کنند، بلکه جریان خون تومورها را مسدود می‌کنند. مهارکننده های آنژیوژنز معمولاً در یک دوره زمانی طولانی در ترکیب با سایر درمان ها تجویز می شوند.

القا کننده آپوپتوز:

برای عملکرد طبیعی، بدن نیاز به دفع سلول های غیر ضروری و غیر طبیعی دارد. این کار را در فرآیند پیچیده ای از مرگ سلولی کنترل شده به نام آپوپتوز انجام می دهد. سلول های سرطانی قادر به جلوگیری از آپوپتوز هستند. القاء کننده آپوپتوز برای اجازه دادن به آپوپتوز استفاده می شود و به جلوگیری از عود و متاستاز کمک می کند.

مهارکننده های پروتئازوم:

این درمان هدفمند بر روی آنزیم هایی به نام پروتئازوم تمرکز می کند. این آنزیم ها پروتئین های واقع در سلول های سرطانی را هضم می کنند.

مهارکننده های انتقال سیگنال:

 این درمان سیستم پیام رسانی سلول های سرطانی برای رشد و بقا را مختل می کند. به طور معمول، سلول های سرطانی از یک گیرنده پروتئینی به نام گیرنده سیگنالینگ برای ارسال پیام به سایر پروتئین های داخل سلول استفاده می کنند.  این پروتئین‌ها برای دستورالعمل‌های مربوط به تقسیم، مردن و سایر مراحلی که سلول‌های سرطانی برای رشد و تکثیر انجام می‌دهند، به گیرنده سیگنال متکی هستند.

درمان های هورمونی

هورمون درمانی، هورمون های خاصی مانند استروژن را هدف قرار می دهد تا میزان آن هورمون را در بدن کاهش دهد، تولید هورمون ها را کاهش دهد یا به طور کامل از تغذیه سلول های سرطانی جلوگیری کند.

بیشتر بخوانید:

همه چیز درباره سرطان مثانه

تارگت تراپی

آیا درمان های هدفمند می توانند انواع سرطان را درمان کنند؟

پزشکان بیش از 80 روش درمانی هدفمند را برای درمان بسیاری از انواع سرطان ایجاد کرده اند. علاوه بر این، آنها درمان های هدفمندی را توسعه داده اند که جهش های مختلف را که بخشی از یک نوع سرطان هستند، درمان می کند.

قبل از درمان هدفمند پزشک شما تایید می کند که آیا درمان هدفمند درمان مناسبی برای نوع سرطانی که شما دارید هست یا خیر. ممکن است پزشک شما نیاز به آزمایش خون یا برخی از بافت های بدست آمده از بیوپسی داشته باشد.  آنها نمونه ها را برای تغییرات یا جهش های ژنی خاص بررسی می کنند و به دنبال اهدافی می گردند که احتمالاً به درمان های خاص پاسخ می دهند.

درمان هدفمند چگونه انجام می شود؟

شما ممکن است با مصرف قرصی که می‌بلعید، به صورت تزریق زیر پوستی یا از طریق تزریق داخل وریدی، درمان هدفمند را دریافت کنید. گاهی درمان هدفمند همراه با سایر درمان ها، از جمله شیمی درمانی یا پرتودرمانی مورد استفاده قرار می گیرد. شما ممکن است درمان هدفمند را هر روز، یک بار در هفته، چندین بار در هفته یا یک بار در ماه یا کمتر دریافت کنید.

پزشکان ممکن است آزمایش‌های خون، اشعه ایکس، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) و سایر آزمایش‌ها را برای ارزیابی عملکرد درمانی هدفمند انجام دهند.

مزایای درمان هدفمند چیست؟

مزیت اصلی درمان هدفمند این است که می تواند سلول های سرطانی را بدون آسیب رساندن به سلول های سالم از بین ببرد. همچنین می تواند از رشد سلول های سرطانی جلوگیری کند. این نوع درمان در بیماریهای متاستاتیک با تغییرات مولکولی و ژنتیک خاص در کنار شیمی درمانی یا به تنهایی تجویز میشود.

عوارض جانبی درمان هدفمند چیست؟

ممکن است در طول درمان عوارض جانبی داشته باشید. عوارض جانبی درمان هدفمند از فردی به فرد دیگرو بنا بر داروی مورد استفاده متفاوت است. اکثر عوارض جانبی این درمان چند ماه پس از پایان آن از بین می روند.

عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:

• اسهال
• افزایش آنزیم های کبدی: این زمانی اتفاق می افتد که کبد شما بیش از حد نیاز آنزیم آزاد می کند و احتمالاً به کبد شما آسیب می رساند.
• سمیت قلبی: این آسیب به عضله قلب شما است.
• پوست خشک.
• حساسیت شدید به اشعه ماوراء بنفش   (UV یا حساسیت به نور.
• فشار خون بالا
• از دست دادن رنگ مو.
• تغییر ناخن.
• مشکلات در بهبود زخم و لخته شدن خون.
• بثورات پوستی.
• بیماری فیبروز ریوی: این بیماری باعث ایجاد زخم و التهاب در بینابینی شما می شود. بینابینی شما بافتی است که کیسه های هوایی ریه، رگ های خونی و راه های هوایی شما را احاطه کرده است.
• ریتم قلب تغییر می کند.
• تغییرات عصبی